Η 16η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης έριξε αυλαία έχοντας στον απολογισμό της 60.000 επισκέπτες στη διάρκεια του τετραημέρου (9-13 Μαΐου 2019), αριθμό που είναι αυξημένος κατά 10.000 σε σχέση με πέρυσι και ξεπερνάει κατά πολύ αυτόν προηγούμενων διοργανώσεων, αλλά και ένα πλούσιο πρόγραμμα που απαρτίστηκε από 500 εκδηλώσεις στις οποίες συμμετείχαν 900 ομιλητές. Ο κύριος όγκος των εκδηλώσεων οργανώθηκε από τους συνολικά 290 εκδότες, που έδωσαν το «παρών» στη διοργάνωση αποκομίζοντας στην πλειονότητά τους τις καλύτερες εντυπώσεις από αυτήν και δηλώνοντας απόλυτα ικανοποιημένοι από τα αποτελέσματα της συμμετοχής τους.
Παράλληλα, μέσα από καίριες θεματικές, οι εκδηλώσεις που οργάνωσε το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, αλλά και πολλές εκείνες που οργάνωσαν οι ίδιοι οι εκδότες έθεσαν προβληματισμούς, προκάλεσαν συζητήσεις και ζυμώσεις και έδωσαν το έναυσμα για να αναπτυχθούν δίαυλοι επικοινωνίας μεταξύ λογοτεχνών και επαγγελματιών του βιβλίου από όλο τον κόσμο.
Από τα σημαντικότερα επιμέρους σημεία της φετινής 16ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου ήταν:
Πλήθος ζυμώσεων για το… «Πλήθος»
Το κεντρικό θέμα της διοργάνωσης «Ο ρόλος του πλήθους στη Λογοτεχνία και την Ιστορία» αναπτύχθηκε σε πέντε συζητήσεις – στρογγυλά τραπέζια που οργάνωσε το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού και απλώθηκαν στη διάρκεια όλων των ημερών της 16ης ΔΕΒΘ, πραγματοποιήθηκαν δε στην αίθουσα «Cosmos» (Περίπτερο 13).
-Με τον φακό του ιστορικού και πολιτικού επιστήμονα εξετάστηκαν παραδείγματα δραστηριοποίησης του πλήθους στον ελληνικό 20ο αιώνα αλλά και στην Ευρώπη από τους Βαγγέλη Καραμανωλάκη (επίκουρου καθηγητή Ιστορίας ΕΚΠΑ), Κώστα Γαγανάκη (αν. καθηγητή Νεότερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας ΕΚΠΑ) και Γιάννη Σταυρακάκη (καθηγητή Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ) στην εκδήλωση με τίτλο «Η ιστορία από την πλευρά του πλήθους. Όψεις αυθορμητισμού και μαζικότητας στο παρελθόν της Ελλάδας και της Ευρώπης».
-Ασφυκτικά γεμάτη ήταν η αίθουσα στην εκδήλωση «Ο χαρακτήρας του πλήθους: από τη Γαλλική Επανάσταση στα ‘Κίτρινα Γιλέκα’». Ο συγγραφέας Ερίκ Βυϊγιάρ που στο βιβλίο του 14η Ιουλίου, αναφέρεται ιδιαίτερα στην κατάληψη της Βαστίλλης από την οπτική της συμμετοχής του μεγάλου πλήθους είπε χαρακτηριστικά: «Το πλήθος συνδέεται με τη Δημοκρατία και ανησυχεί όταν υπάρχει ένα καθεστώς που κατά κάποιον τρόπο την απειλεί».
Αναφερόμενος στο σύγχρονο και γνωστό φαινόμενο της διαμαρτυρίας των λαϊκών στρωμάτων στη Γαλλία τόνισε:. «Χρειάζεται θάρρος για να πάρεις μέρος πια στις συγκεντρώσεις των Κίτρινων Γιλέκων στο Παρίσι αλλά και αλλού όπου γίνονται». Σε άλλο σημείο ανέφερε για το κίνημα: «Υπάρχει μια ετερογένεια και η περίμετρος εντός του κινήματος δεν είναι καθορισμένη». Μαζί του συνομίλησε ο ειδικός στην ιστορία της Γαλλίας Κώστας Γαγανάκης (αναπληρωτής καθηγητής Νεότερης Ευρωπαϊκής Ιστορίας ΕΠΚΑ).
-Στην εκδήλωση «Το πλήθος στις πλατείες. Μνήμη μιας χαμένης κοινότητας;» που έγινε με τον συντονισμό του συγγραφέα Πέτρου Μάρκαρη τρεις ξένοι συγγραφείς από ισάριθμες χώρες κατέθεσαν τις μαρτυρίες τους για το πώς τα τελευταία χρόνια μεγάλα πλήθη κινητοποιούνται σε όλη τη Μεσόγειο. «Στην Ισπανία εδώ και μια δεκαετία αυτό που κινείται στους δρόμους δεν είναι ένα πλήθος με την αρνητική έννοια του όρου, είναι η κοινωνία των πολιτών, είναι οι πολίτες που δεν βρίσκουν τρόπο να μετατρέψουν την αγανάκτησή τους σε πολιτική πράξη, σε ένα σύστημα που μοιάζει πιο πολύ με μια συγκαλυμμένη ολιγαρχία», τόνισε ο Ισπανός συγγραφέας Πέδρο Ολάγια.
«Συμμετείχα για 17 ημέρες στα γεγονότα της Κωνσταντινούπολης. Έχω ακόμη ένα σημάδι καψίματος. Όταν με ρώτησαν τι έμεινε έδειξα την πληγή μου. Είναι πολύ δύσκολο να απαντήσεις στην ερώτηση για το τι απέγινε με αυτούς τους χιλιάδες ανθρώπους που ήταν στους δρόμους…», τόνισε η Τουρκάλα συγγραφέας Ασλί Ερντογάν.
«Είναι πολύ σημαντικό να ανακαλύπτεις την αλήθεια των γεγονότων και σε αυτή την κατεύθυνση μπορεί συχνά να βοηθήσει η λογοτεχνία. Τα περισσότερα μυθιστορήματα μιλούν για την πραγματικότητα που συχνά αποκρύπτεται.. Όταν τη δεκαετία του ’70 στο Μεξικό σκοτώθηκαν μαθητές υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες, η πληροφορία δεν υπήρχε καν στις εφημερίδες. Οι συγγραφείς έγραψαν μυθιστορήματα λέγοντας τι πραγματικά συνέβη», επεσήμανε ο Κολομβιανός συγγραφέας Σαντιάγκο Γκαμπόα που μίλησε για τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες ευρύτερα στη Λατινική Αμερική.
-Στην εκδήλωση «‘Άψυχες φιγούρες στο χαρτόνι’ Το πλήθος στο μικροσκόπιο της λογοτεχνίας και της κριτικής» ο κριτικός λογοτεχνίας Γιώργος Περαντωνάκης και η επίκουρη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών Ελένη Παπαργυρίου εξέτασαν το πώς παρουσιάζεται το πλήθος σε λογοτεχνικά κείμενα υπό τον συντονισμό του δημοσιογράφου και κριτικού βιβλίου Βαγγέλη Χατζηβασιλείου.
-Τέλος, στην εκδήλωση «Το πλήθος στην εικόνα, 1974-2019: κομπάρσος ή πρωταγωνιστής;» οι ομιλητές εστίασαν σε πρόσφατες και αναγνωρίσιμες εικόνες πλήθους αναλύοντας την ιστορική και πολιτική τους σημασία. Συμμετείχαν οι: Άντζελα Δημητρακάκη (συγγραφέας, καθηγήτρια Ιστορίας και Θεωρίας της Σύγχρονης Τέχνης στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου), Αλέξανδρος Κιουπκιολής (επίκουρος καθηγητής Τμήμα Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ), Αθηνά Αθανασίου (καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Παντείου Πανεπιστημίου). Συμμετείχε και συντόνισε ο Δημήτρης Παπανικολάου (αναπληρωτής καθηγητής Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Πανεπιστημίου Οξφόρδης).
Στο επίκεντρο η ισπανόφωνη λογοτεχνία
Οι τιμώμενες στη διοργάνωση ισπανόφωνες χώρες εκπροσωπήθηκαν από έναν μεγάλο αριθμό συγγραφέων, ποιητών, λογοτεχνών. Μεταξύ των πολλών εκδηλώσεων που ξεχώρισαν στο πλούσιο πρόγραμμα του ισπανόφωνου αφιερώματος ήταν η «Ιστορική μνήμη και σιωπή» στη διάρκεια της οποίας ο συγγραφέας Χόρχε Γκαλάν από το Ελ Σαλβαδόρ, ο Κολομβιανός συγγραφέας Σαντιάγκο Γκαμπόα και ο Έλληνας μεταφραστής Κώστας Αθανασίου μίλησαν για τη λογοτεχνία που καταπιάνεται με ιστορικά θέματα, με ιστορίες αποσιωποιημένες είτε από την εξουσία είτε ως συλλογική μνήμη και αναδείχτηκαν μέσα από τις συγγραφικές πένες. Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν, μεταξύ άλλων, αυτό του βιβλίου του Γκαλάν «Ο Νοέμβριος» που αφορά σε μια μαζική δολοφονία Ιησουιτών για την οποία δεν έγινε ποτέ έρευνα, ενώ το μυθιστόρημα μετά από δεκαετή έρευνα αποκαλύπτει τους δολοφόνους με τα ονόματά τους. Αποτέλεσμα είναι ο συγγραφέας να διώκεται σήμερα στην πατρίδα του και να φιλοξενείται ως αυτοεξόριστος από την Ισπανία ή την Ιταλία.
Εξάλλου, από τις πολυπληθέστερες εκδηλώσεις του ισπανόφωνου αφιερώματος ήταν αυτή με τίτλο «Το αστυνομικό μυθιστόρημα των γεύσεων και της ασιτίας» στη διάρκεια της οποίας ο διεθνούς φήμης Έλληνας συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης και ο Ισπανός συγγραφέας αστυνομικών μυθιστορημάτων Αλεχάντρο Γκάγιο συζήτησαν για τις διαφορές ανάμεσα στο μεσογειακό και το σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα εντοπίζοντάς τες μεταξύ άλλων στη διατροφή και το ποτό. Στο μεσογειακό αστυνομικό μυθιστόρημα οι ήρωες τρώνε και οι συγγραφείς περιγράφουν το φαγητό, ενώ το σκανδιναβικό αστυνομικό μυθιστόρημα δεν περιλαμβάνει κουζίνα και οι ήρωες συνήθως μόνο πίνουν.
Ερίκ Βυϊγιάρ και Λάσλο Καρασναχορκάι
Συνολικά εξήντα ξένοι συγγραφείς από διάφορα μέρη του κόσμου έδωσαν το «παρών» σε βιβλιοπαρουσιάσεις και εκδηλώσεις που συζητήθηκαν πολύ.
Ανάμεσά τους ο βραβευμένος με Goncourt γάλλος συγγραφέας Ερίκ Βιϋγιάρ που μεταξύ άλλων παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και για τη χρήση της γλώσσας αφού «χρησιμοποιεί μία λέξη λόγια μία λέξη κοινή στην ίδια φράση», όπως τόνισαν οι συνομιλητές του Κώστας Αθανασίου και Μανώλης Πιμπλής. Μίλησε για το σύνολο του έργου του που κυκλοφορεί στην Ελλάδα («Ημερήσια Διάταξη», «Κονγκό», «14η Ιουλίου»- εκδόσεις «Πόλις»). Στην κατάμεστη αίθουσα «Δον Κιχώτης» (Περίπτερο 15) ανάμεσα στα ενδιαφέροντα που είπε ήταν η άποψή του για τη φύση της συγγραφής. «Η συγγραφή είναι κάτι το μοναχικό. Απομονώνεσαι για να γράψεις, σαν να είσαι στο περιθώριο, έξω από τον κόσμο. Δεν αποδέχομαι όμως αυτή την εικόνα των συγγραφέων. Ο συγγραφέας οφείλει να έρχεται σε επαφή με το τι γίνεται σε μια κοινωνία», είπε.
Αναφέρθηκε δε και στη σχέση λογοτεχνίας – πολιτικής: «Η λογοτεχνία είναι μοιραία πολιτική. Στα παλαιά καθεστώτα ανακύκλωνε ιστορίες που προέρχονταν από το αρχαίο θέατρο, άρα οι ρίζες της προέρχονται από εκεί. Φυσικά υπήρχε φαντασία. Ο βασικός στόχος της ήταν να ψυχαγωγήσει τους άρχοντες. Με αυτόν τον τρόπο όμως άρχισε να αφηγείται την κοινωνική πραγματικότητα και άρα είχε μοιραία, ήδη από την αρχή και πολιτικές προεκτάσεις».
Εντυπωσιακή ήταν και η συμμετοχή του κόσμου στην εκδήλωση παρουσίασης των έργων του Ούγγρου συγγραφέα Λάσλο Κρασναχορκάι («Πόλεμος και πόλεμος», «Η μελαγχολία της αντίστασης», «Το τανγκό του Σατανά», «Σέιμπο»- εκδόσεις Πόλις) στη διάρκεια της τρίτης μέρας της ΔΕΒΘ. Στην αίθουσα «Cosmos» (Περίπτερο 13) πολλοί παρέμειναν όρθιοι προκειμένου να ακούσουν τον αγαπημένο συγγραφέα ενώ τα ακουστικά διερμηνείας εξαντλήθηκαν αμέσως, πράγμα που ανάγκασε την ομιλήτρια, δημοσιογράφο – κριτικό λογοτεχνίας, Μικέλα Χαρτουλάρη να κάνει στα ελληνικά μια σαφή και ουσιαστική επιτομή των απαντήσεων.
Από τους σπουδαιότερους συγγραφείς της εποχής μας ο ίδιος, με μια γραφή που ξεχωρίζει για τη χωρίς ανάσα αφήγηση μίλησε μεταξύ άλλων και γι’ αυτό το χαρακτηριστικό του. «Έχω μακροπερίοδο λόγο και αυτό είναι ένα αρκετά μεγάλο πρόβλημα. Δύσκολα χρησιμοποιώ την τελεία, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η πρόταση μέχρι να φτάσει στο τέλος της δεν είναι ολοκληρωμένη με αυστηρή κατασκευή και σωστή δομή. Θεωρώ ότι οι σύντομες προτάσεις είναι τεχνητές και προσποιητές. Ούτε εγώ ούτε εσείς μπορείτε να σκεφτείτε σε μικρές προτάσεις όταν έχετε έντονα συναισθήματα. Αν θέλω να εκφράσω κάτι για το πόσο αγαπάω κάποιον που δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αυτόν, εκρήγνυται από μένα ένα μήνυμα και όλο αυτό δεν μπορεί να γίνει σε μια πρόταση, αλλά είναι χείμαρρος που απαγορεύει την τελεία. Αυτός ο τρόπος σκέψης έχει το τίμημά του. Όταν ο άνθρωπος σκέφτεται και προσπαθεί να εκφράσει υπό πίεση τι τον απασχολεί φτάνει κοντά στο σημείο να μην μπορεί να θεωρήσει τον εαυτό του φυσιολογικό. Δεν φτάνουν μόνο οι ήρωές μου στα όρια της τρέλας, αλλά κι εγώ», τόνισε χαρακτηριστικά.
Δυστοπικός μυθιστοριογράφος και σεναριογράφος με άποψη και πολιτική θέση, που έζησε χρόνια στο Βερολίνο, ενώ σήμερα ζει απομονωμένος στους λόφους ενός χωριού της Βόρειας Ουγγαρίας, ο Κρασναχορκάι κατέθεσε την άποψή του και για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η χώρα του. «Μετά το 1989 η Ουγγαρία δεν είναι, ούτως ή άλλως, η ίδια. Σήμερα όμως δεν είναι πια μια χώρα, είναι ένα τρελοκομείο, μια ψυχιατρική κλινική. Οι γιατροί μας έχουν φύγει, μας παράτησαν, έμειναν μόνο οι ασθενείς και όλοι είναι οργισμένοι. Όλοι οι Ούγγροι είναι συνυπεύθυνοι ως προς αυτό και δεν μπορούμε να διακρίνουμε έναν πολιτικό σχηματισμό που θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα. Δυστυχώς, μετά το 1989 οι πολιτικοί που ήταν στην εξουσία έχασαν το παιχνίδι και την εμπιστοσύνη των ανθρώπων. Για την πάθησή μας δεν υπάρχει φάρμακο».
Οι δύο εκδηλώσεις διοργανώθηκαν από το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού σε συνεργασία με τις εκδόσεις Πόλις.
Οι τρεις κύριες εκδηλώσεις του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού
Τα σοβαρό έργο που επιτελεί το ΕΙΠ στο εξωτερικό αναδείχθηκε μέσα από τρεις ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις που πραγματοποίησε το ίδρυμα στο πλαίσιο της 16ης ΔΕΒΘ.
-Στην εξαιρετικά διαφωτιστική συζήτηση με τίτλο «1821-2021» που αφορούσε τον εορτασμό των 200 χρόνων από την ελληνική επανάσταση του 1821 παρουσιάστηκε το σκεπτικό των δράσεων του ιδρύματος οι οποίες προβάλλουν τον φιλελληνισμό και την οικουμενικότητα της επανάστασης διεθνώς, αφού μάλιστα θα παρουσιαστούν σε όλο τον κόσμο από τον Καναδά και την Αυστραλία μέχρι τη Λατινική Αμερική, την Κεντρική Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Ομιλητές ήταν οι: Κωνσταντίνος Τσουκαλάς (Πρόεδρος ΕΙΠ), Άντα Διάλλα (αναπλ. καθηγήτρια ΑΣΚΤ), Άννα Καρακατσούλη (αναπλ. καθηγήτρια ΕΚΠ, Μιχάλης Σωτηρόπουλος (ιστορικός).
-Στην εκδήλωση «Καβάφεια 2019» ο Πρόεδρος του ΕΙΠ Κωνσταντίνος Τσουκαλάς αναφέρθηκε στο φετινό πρόγραμμα του διεθνούς συμποσίου με τίτλο «Πόλη, πολιτική, πολιτισμός» που θα πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο στην Αλεξάνδρεια και το Κάιρο ενώ η Σταυρούλα Σπανούδη (διευθύντρια Παραρτήματος ΕΙΠ Αλεξανδρείας) επεσήμανε ότι ο θεσμός των Καβαφείων είναι από τις σημαντικότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Αίγυπτο και αποτελεί γέφυρα διαλόγου και επικοινωνίας μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.
Τέλος, στην εκδήλωση για τη «διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στα Παραρτήματα του ΕΙΠ» παρουσιάστηκε ο τρόπος διδασκαλίας της Ελληνικής Γλώσσας και η σύνδεση των μαθημάτων με το πολιτιστικό πρόγραμμα δράσεων κάθε Παραρτήματος. Ομιλητές ήταν οι: Αλίκη Κεφαλογιάννη (διευθύντρια Παραρτήματος ΕΙΠ Τεργέστης), Νανούσκα Ποντκοβυρώφ (Παράρτημα ΕΙΠ Οδησσού), Γκόρντανα Ραντάκοβιτς (Παράρτημα ΕΙΠ Βελιγραδίου), Χάλεντ Ραούφ (Παράρτημα ΕΙΠ Αλεξανδρείας), ενώ παρέμβαση έκανε ο Γιώργος Παπαναστασίου (διευθυντής Ινστιτούτου Νεοελληνικών Σπουδών – Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, μέλος ΔΣ ΕΙΠ).
Τις συζητήσεις συντόνισε ο πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων Γιώργος Χουλιάρας.
Για επαγγελματίες
Μεγάλη ανταπόκριση είχε η πρόσκληση που απηύθυνε η 16η ΔΕΒΘ προς τους εκδότες και τους επαγγελματίες του βιβλίου για συμμετοχή στην ημερίδα που διεξήχθη στην αίθουσα «Δον Κιχώτης» (περίπτερο 14). Στη διάρκειά της συνολικά 80 άτομα, έλληνες και ξένοι εκδότες, ατζέντηδες, εξειδικευμένα στελέχη και επαγγελματίες του χώρου του βιβλίου από την Ελλάδα και το εξωτερικό (Αγγλία, Βραζιλία, Γερμανία, Ιταλία, Κροατία, Σουηδία, Τουρκία), αντάλλαξαν απόψεις και ενημερώθηκαν για τις δυνατότητες της διεθνούς αγοράς του βιβλίου με άξονα τη θεματική: «Το μέλλον είναι τώρα: Νέα επιχειρηματικά μοντέλα στην παγκόσμια αγορά βιβλίου».
Παιδική και Εφηβική Γωνιά
Την πρώτη και δεύτερη μέρα της διοργάνωσης την Έκθεση επισκέφθηκαν συνολικά 2689 μαθητές από 57 σχολεία, νηπιαγωγεία, δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια της Θεσσαλονίκης και άλλων νομών. Επιπλέον, στο πλαίσιο της δημοφιλούς αυτής ενότητας της Έκθεσης μικροί και μεγαλύτεροι βιβλιόφιλοι είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν 109 εκδηλώσεις στις οποίες συμμετείχαν 138 συγγραφείς, εικονογράφοι, παιδαγωγοί, εμψυχωτές και ομάδες.
Αφιέρωμα στον Γιάννη Μπεχράκη
Συγκινητική ήταν η έκθεση φωτογραφιών του βραβευμένου με Πούλιτζερ φωτογράφου και φωτορεπόρτερ Γιάννη Μπεχράκη, οι οποίες παραχωρήθηκαν από το πρακτορείο Reuters και παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά στο πλαίσιο της 16ης ΔΕΒΘ.
Στη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της ενότητας αυτής, ο δημοσιογράφος Σταύρος Τζήμας κατέθεσε την εμπειρία του από τη συνεργασία με τον Γιάννη Μπεχράκη στη διάρκεια πολεμικών ανταποκρίσεων. «Στη συνείδησή μου δεν είναι ένας ήρωας αλλά ένας ογκόλιθος του φωτορεπορτάζ», είπε. Ο συνεργάτης, μαθητής και φίλος του φωτογράφου, επίσης βραβευμένος με Πούλιτζερ Αλέξανδρος Αβραμίδης, θυμήθηκε στιγμές της κοινής τους πορείας. «Ήξερε να βρει το μεγάλο θέμα, να το κυνηγήσει. Είχε πλέον καταλάβει ότι το προσφυγικό ήταν ένα θέμα πρώτου μεγέθους, είχε μια φοβερή ικανότητα ως προς αυτό να μας κατευθύνει στο πού να πάμε και τι να κάνουμε». Από την πλευρά του ο επιμελητής, συνεργάτης και φίλος του Μπεχράκη Ηρακλής Παπαϊωάννου αναφέρθηκε στην επαγγελματική προσωπικότητα του φωτογράφου τονίζοντας ότι «ταυτίστηκε με την απεικόνιση όλων των ειδήσεων στον πλανήτη».
Τα τρία φεστιβάλ της διοργάνωσης
Τον περισσότερο κόσμο από κάθε άλλη χρονιά συγκέντρωσαν εξάλλου τα τρία θεματικά φεστιβάλ της διοργάνωσης.
Το Φεστιβάλ Μετάφρασης όπως διαφαίνεται αρχίζει να δημιουργεί με τα χρόνια ένα υποψιασμένο κοινό, αφού στη διάρκεια των τριών ημερών στην αίθουσα δημιουργήθηκε το αδιαχώρητο με γεμάτα καθίσματα και κόσμο που έκανε στάση στον χώρο ακόμη και νωρίς το πρωί.
Ομοίως, και το Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών έδωσε το δικό του ξεχωριστό στίγμα, αφού σύστησε στο κοινό τις νέες φωνές της σύγχρονης δημιουργίας και φώτισε διαφορετικές πτυχές της εξαιρετικά πολύμορφης νέας ελληνικής λογοτεχνίας
Τέλος, ξεχωριστή θέση είχε και το Φεστιβάλ Παραστασιακών Επιτελέσεων «Η άνθρωπος»: Φύλο και Λογοτεχνική Performance, που ολοκληρώθηκε αναδεικνύοντας πρωτοποριακές αναγνώσεις, διαδραστικά εργαστήρια, θεατρικά ανεβάσματα ποιητικών και πεζογραφικών έργων και δρώμενα βασισμένα σε κλασικά ή νεότερα λογοτεχνικά κείμενα.
Υπενθυμίζεται ότι το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού διοργανώνει τη 16η ΔΕΒΘ σε συνεργασία με τη ΔΕΘ-HELEXPO, τον Δήμο Θεσσαλονίκης, τους Συλλόγους Ελλήνων Εκδοτών και ανεξάρτητους εκδότες, με τη στήριξη της Βουλής των Ελλήνων και υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, ενώ συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας 2014-2020. Η διοργάνωση θα πραγματοποιηθεί στις 9-12 Μαΐου στις εγκαταστάσεις της ΔΕΘ-Helexpo.
