Αν καθίσει κανείς να το καλοσκεφτεί, ελάχιστα πράγματα στο πρότζεκτ που λέγεται ζωή μπορούν να λειτουργήσουν εκτός ομάδας. Η συσχέτιση είναι κάτι βαθύ όσο κι ο κόσμος, στην πραγματικότητα αυτή την έφτιαξε, αυτή σημάδεψε τους μεγάλους του σταθμούς.
Θεωρούμε πως είναι πλεονέκτημα να διαθέτει κανείς ομαδικό πνεύμα. Στα βιογραφικά που στέλνονται σε μεγάλες και μικρότερες εταιρείες αποτελεί πάντα μια κρίσιμη επισήμανση. «Eίμαι εξαιρετικός στη διαχείριση κρίσεων επιδεικνύοντας ομαδικό πνεύμα» φροντίζει να το τονίζει ο υποψήφιος για κάθε θέση -και δίκαια. Το να είσαι ομαδικός είναι πολύ καλύτερο από το να είσαι μοναχικός και λίγο απόμακρος, ακόμη κι αν θεωρείσαι και είσαι αποτελεσματικός. Μπορεί όμως ένας μοναχικός να είναι αποτελεσματικός στ’ αλήθεια; Ίσως και ναι, αυτό ως ένα βαθμό το καθορίζει και το αντικείμενο. Ωστόσο, κανείς ποτέ δεν έγραψε σε βιογραφικό: «Είμαι εξαιρετικά αποτελεσματικός στο να αντιμετωπίζω μόνος, χωρίς να προκαλώ αναστάτωση στην ομάδα, τις κρίσεις που μπορεί να προκύψουν». Στον κόσμο μας -και ίσως και σε κάθε κόσμο- καμιά μοναχική λειτουργία ή διαδικασία δεν μπορεί να έχει το κύρος μιας ομάδας. Υπάρχει μια κρίσιμη συνδήλωση στο «μαζί» μέσα από την οποία απορρέει μια αίσθηση δικαίου και μια αίσθηση του υψηλού. Πάρα το γεγονός πως γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε σε μια χώρα χωρίς καμιά αξιοκρατία, χωρίς ποτέ να έχει στ’ αλήθεια γίνει μια προσπάθεια για τη δημιουργία μιας στιβαρής συνεργατικής κουλτούρας, το να συμμετέχει κανείς σε μια ομάδα, να έχει να επιδείξει μέσω αυτής αποτελέσματα αφήνοντας χώρο στον άλλο, επιτρέποντάς του να διαφωνεί, ν’ ανατρέπει, να επανοηματοδοτεί, θεωρείται κάτι σημαντικό. Στην πραγματικότητα όμως είναι δύσκολο να δώσει κανείς τον ορισμό αυτού του ομαδικού πνεύματος, να προσδιορίσει αυτό που είναι η ομάδα. Είναι κάτι τόσο ρευστό και νευρικό, που στην πραγματικότητα είναι δύσκολο να το κατακτήσεις και αυτό να είναι κάτι το οριστικό. Μιλώντας πρόσφατα με επαγγελματία από τον πλέον ευαίσθητο και πολύπαθο χώρο, όπως είναι αυτός της υγείας, που λόγω θέσης αλλά και συνθήκης δουλεύει εδώ και χρόνια ομαδικά, μου είπε: «Το να προσπαθείς να είσαι ομαδικός ή συνεργατικός μοιάζει λιγάκι με το να προσπαθείς να είσαι ευτυχισμένος. Περισσότερο κυνηγάς ένα ιδεώδες μέσα από το οποίο όμως θεωρείς πως θα γίνεις καλύτερος επαγγελματίας, αλλά και καλύτερος άνθρωπος για μια ζωή πιο πλούσια και πιο ικανοποιητική. Όμως η προσπάθεια ποτέ δεν σταματά, ποτέ δεν υπάρχει κεκτημένο, είναι ένας αγώνας αέναος, οραματικός και σύνθετος, αλλά ποτέ δεν καταλήγει σε κάτι συγκεκριμένο.» Όσοι εργαστήκαμε ή συνυπήρξαμε σε ομάδες κατανοούμε βεβαίως την άβολη πραγματικότητα αυτής της άποψης.
Η ανθρώπινη συνθήκη δεν τακτοποιείται εύκολα μέσα στο ομαδικό πνεύμα. Η σαρωτική επίδραση της πανδημίας έχει κάνει τα πράγματα ίσως πιο περίπλοκα, κυρίως για εκείνους που την πέρασαν μόνοι ή σε πολύ κλειστό κύκλο, που ίσως να έκαναν ήδη μια στροφή προς τη σκέψη μιας ας πούμε μοναχικής επιβίωσης. Στην πραγματικότητα όμως η λαχτάρα για τον άλλον υπάρχει και πάντα είναι εκεί. Δεν γίνεται χωρίς τους άλλους ανθρώπους Δεν έχει νόημα δίχως αυτούς; Δεν είναι πάντα εύκολη η υποχώρηση στον άλλον για το καλό της ομάδας αλλά είναι απαραίτητη και κυρίως είναι διδακτική. Να υποχωρείς, ν’ αναγνωρίζεις, να δίνεις χώρο, να επιδοκιμάζεις και τελικά ν’ ακούς, είναι ίσως το πιο σπουδαίο δώρο που μπορεί να προσφέρει η ζωή. Κι αυτό ισχύει σε κάθε εκδοχή του δημόσιου και ιδιωτικού βίου. Είναι στην πραγματικότητα η συναρπαστική επιβεβαίωση των πολλών εκδοχών του κόσμου και της απεραντοσύνης του, η καθησυχαστική διαβεβαίωση ότι υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τρόποι να ζήσουμε τη ζωή μας, ν’ αλλάξουμε οπτική, να μετακινηθούμε, να εισχωρήσουμε βαθύτερα. Πράγματι το να προσπαθεί να είναι κανείς ομαδικός είναι σαν να κυνηγά την ευτυχία. Αν το καλοσκεφτεί, είναι το ίδιο πράγμα. Αν και έχουν κάτι άπιαστο, την ίδια ώρα χαρίζουν εκείνο το κάτι που σε κάνει να νιώθεις πιο πλήρης, πιο γεμάτος. Αξίζει να προσπαθήσουμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Αξίζει να προσπαθήσουμε να είμαστε μαζί.
Γράφει η Εύη Καρκίτη
*Αναδημοσίευση από το εξαμηνιαίο freepress περιοδικό του ΚΘΒΕ «ΠΡΑΞΗ» (XEIMΩΝΑΣ 2021-ΑΝΟΙΞΗ 2022)
