Οι ερωτήσεις που θα μπορούσαμε να κάνουμε σε σχέση με το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον είναι πολλές. Εμείς μιλήσαμε με επιστήμονες και επαγγελματίες από διάφορους κλάδους, θέτοντάς τους δύο ερωτήσεις. Η πρώτη σχετική με το αντικείμενό τους -ρωτώντας τους τι θα έχει αλλάξει στον χώρο τους σε λιγότερο από 20 χρόνια από τώρα (το 2040)- και η δεύτερη με το ποια βλέπουν ως τη σημαντικότερη επίδραση μιας εξέλιξης στον τομέα τους σε σχέση με την ανθρωπότητα…
Γιάννης Ρήγας
Διευθυντής Σπουδών Δραματικής Σχολής ΚΘΒΕ
Σκηνοθέτης της παράστασης «Αριστοφάνης – Ηρώνδας: Contra tempo»
Νέοι άνθρωποι με νέες ιδέες θα έχουν έρθει στα πράγματα και η παρουσία τους θα δυσαρεστεί τους παλιούς. Η πιο σίγουρη παράδοση στη δουλειά μας είναι η γκρίνια: «το θέατρο βρίσκεται υπό διωγμόν», «δυστυχώς, οι νέοι ηθοποιοί δεν εκπαιδεύονται επαρκώς», «κάποτε βλέπαμε θέατρο, τώρα βλέπουμε ανοησίες»! Κάπως έτσι προχωρά το θέατρο αιώνες τώρα. Οι νέοι θα πουν την ιστορία «από την αρχή» και οι προηγούμενοι θα διαφωνούν. Όμως και οι μεν και οι δε θα είναι παρόντες την εποχή που λέτε. Όπως συμβαίνει και τώρα, όπως συνέβη και με τους προηγούμενους… Δεν τίθεται θέμα θετικής ή, ενδεχομένως, αρνητικής εξέλιξης. Το θέατρο, παρότι κάποιοι προσπαθούν να το κατατάξουν στα είδη πολυτελείας, ευτυχώς δεν έπαψε ποτέ να είναι είδος πρώτης ανάγκης. Όπως είναι το νερό και το φαγητό…
Στυλιανός Ζ. Καρούλιας
MSc, PhD Βιοχημικός – Βιοτεχνολόγος
Η τεχνητή νοημοσύνη θα εισβάλει για τα καλά στον χώρο της βιοϊατρικής έρευνας, ανοίγοντας νέους ορίζοντες για την ανακάλυψη και δημιουργία θεραπειών για πολλές ασθένειες. Ακόμα, συνηθίζουμε να λέμε πως η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία -και η τεχνητή νοημοσύνη θα βοηθήσει σημαντικά σ’ αυτό. Θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάλυση γονιδιακών αλλά και βιολογικών δεδομένων, με σκοπό την ακριβή πρόβλεψη ασθενειών σε υγιή άτομα πριν ακόμη αυτές εκδηλωθούν. Κάτι τέτοιο θα βοηθήσει σημαντικά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση ασθενειών και θα μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες λανθασμένης διάγνωσης. Ταυτόχρονα, με το πάτημα ενός κουμπιού θα μπορούν να αναλυθούν δεδομένα ολόκληρων πληθυσμών, σε πραγματικό χρόνο. Με αυτό τον τρόπο θα μπορούμε εύκολα να εντοπίσουμε νέες πιθανές πανδημίες και να τις περιορίσουμε πριν αυτές εξαπλωθούν στον πληθυσμό. Η εξέλιξη της γονιδιακής θεραπείας και η ευρεία διάθεσή της στον κόσμο για την αντιμετώπιση γενετικών και όχι μόνο ασθενειών, πιστεύω ότι θα είναι η πιο θετική εξέλιξη. Πιστεύω επίσης πως στο κοντινό μέλλον θα μπορούμε πλέον να αντιμετωπίσουμε ανίατες γενετικές, αλλά και μη, ασθένειες σε ευρεία κλίμακα, κάνοντας χρήση απλά μιας εξατομικευμένης θεραπείας που θα επιδιορθώνει το πρόβλημα στην ρίζα του μπλοκάροντας τη δράση διαφόρων γονίδιων.
-Ελένη Ξανθοπούλου Ψυχολόγος – Ψυχαναλύτρια, τακτικό μέλος της Βορειοελλαδικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, μέλος της IARPP, μέλος της Oμάδας Mελέτης για την Ecopsychoanalysis του Ελληνικού Παραρτήματος Θεσσαλονίκης της ΙARPP
-Νάγια Δούδαλη Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχαναλύτρια, μέλος της Βορειοελλαδικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, Πρόεδρος του Ελληνικού Παραρτήματος Θεσσαλονίκης της Σχεσιακής Ψυχανάλυσης και Ψυχοθεραπείας, IARPP, μέλος της Oμάδας Mελέτης για την Ecopsychoanalysis του Ελληνικού Παραρτήματος Θεσσαλονίκης της ΙARPP
Ας φανταστούμε το μέλλον από το σημείο της μετα-ανθρώπινης εποχής, στην οποία ήδη βρισκόμαστε. Το ανθρώπινο είναι συνυφασμένο με την τεχνολογία, ο εαυτός ζει ταυτόχρονα μέσα στα όρια του φυσικού χώρου και στον χωρίς όρια κόσμο της εικονικής πραγματικότητας. Αυτοί οι δύο «κόσμοι» «συνομιλούν» και ο άνθρωπος σμιλεύεται ψυχικά ανάμεσά τους, συχνά με πόνο. Οι δυνατότητες του εγκεφάλου διευρύνονται, η αίσθηση του εαυτού επεκτείνεται και νέοι κώδικες σχέσεων αναπτύσσονται. Όμως, η μοναξιά συχνά επικρατεί, με μοναδική συντροφιά το τεχνολογικό αντικείμενο. Κάποιος μπορεί να νιώσει άγχος σερφάροντας μέσα στην απειρότητα του διαδικτύου. Ίσως, σαν το δέος που νιώθουμε μπροστά σε ένα ψηλό βουνό που η κορυφή του «χάνεται», καθώς ενώνεται με τον άπειρο ουρανό (θα έλεγε ο Καντ); Ίσως, μια διαρκής αναζήτηση που ανοίγει το διαδικτυακό άπειρο στον ψυχισμό και δεν ησυχάζει; Φαντασίες παντοδυναμίας αναπτύσσονται. Συχνά υπάρχει η σύγχυση ανθρώπου-μηχανής. Ενδεικτική είναι η κινηματογραφική ταινία «Her». Ο Zizek λέει ότι ενώ μέχρι πρόσφατα επικρατούσε το ερώτημα της διαφοράς των φύλων, τώρα αυτό έχει αντικατασταθεί από τη διαφορά ανθρώπου-μηχανής. Μέσα σε αυτό το τοπίο, στον κυβερνοχώρο, ανοίγει το μετα-σύμπαν (metaverse) και ένα νέο υποκείμενο, το avatar. Εδώ εισαγόμαστε στην απουσία της απουσίας. Η θεϊκή υπόσταση του «πανταχού παρόντος» γίνεται πλέον ανθρωπόμορφη. Η αίσθηση του σώματος αλλάζει ανάμεσα στην υλική και άυλη διάστασή της, ο ψυχισμός συμμετέχει με όλα τα συναισθήματα στις νέες υλικο-άυλες μορφές σχέσεων μέσα σε έναν εικονικο-φυσικό χώρο. Δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί ο άνθρωπος στο μέλλον. Διαπιστώνουμε, όμως, με δέος τις μεταμορφώσεις που επιφέρει επάνω στον Άνθρωπο η διαρκής κίνηση αυτού που είναι η Ζωή.
Μάνος Μπαμπούνης
Αρχιτέκτονας
Η τεχνολογία σε συνδυασμό με την βιωσιμότητα των κτιρίων, είτε σε νέα είτε σε παλιά κελύφη, είναι καθοριστικοί παράγοντες στην εξέλιξη του τρόπου που σχεδιάζουμε τους χώρους στους οποίους ζούμε. Υπό αυτό το πρίσμα, η επανάχρηση κελυφών θα αποτελέσει σημαντικό κεφάλαιο στη διαμόρφωση της εικόνας των πόλεων, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον να προκύπτει από την σύμπραξη νέων-παλιών κτιρίων και τη σχέση που προκύπτει μεταξύ τους μετά τις επεμβάσεις. Η τεχνολογία και ο προσανατολισμός προς τις πρακτικές μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας των κτιρίων, κάνοντάς τα όσο πιο αυτόνομα γίνεται, θα οδηγήσουν στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του χρήστη και θα συμβάλλουν στη διαχείριση της κλιματικής αλλαγής. Σε αυτή την κατεύθυνση, τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί η νοοτροπία της δημιουργίας νέων υλικών και χρηστικών αντικειμένων, έχοντας ως πρώτες ύλες προϊόντα που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί τουλάχιστον μια φορά για άλλους σκοπούς. Δημιουργούνται έτσι νέες προοπτικές στον τομέα της ανακύκλωσης, από την πιο μικρή μέχρι την πιο μεγάλη κλίμακα των επιστημών του χώρου. Είμαστε ένα είδος, το οποίο θα συνεχίσει να υπάρχει και να εξελίσσεται, όσο το αποτύπωμά του είναι φιλικό προς τον πλανήτη. Όσο πιο ήπια είναι η επέμβαση στο χώρο τον οποίο σχεδιάζουμε, τόσο πιο ευοίωνες είναι οι προοπτικές ανέλιξής μας ως σύνολο.
Σάκης Αρναούτογλου
Επιμέλεια – παρουσίαση καιρού ΕΡΤ
2040: Τα ολογράμματα αντικαθιστούν τους παρουσιαστές των δελτίων καιρού. Προσφέροντας μια μεταβαλλόμενη προοπτική ανάλογα με τη θέση του θεατή επιτρέπουν στο μάτι να ρυθμίζει το εστιακό βάθος ώστε να εστιάζει εναλλάξ στο προσκήνιο και στο φόντο -δίνοντας παράλληλα μια άλλη διάσταση και κατανόηση των γραφικών που χρησιμοποιούνται στην παρουσίασή τους. Η βασική επιδίωξη της παγκόσμιας κοινότητας επιστημόνων και επαγγελματιών, για μια ουσιαστική διεθνή συνεργασία στη μετεωρολογία και τις συναφείς επιστήμες του γήινου συστήματος τελικά επετεύχθη! Επιστήμη και τεχνολογία οδήγησαν σε σημαντική πρόοδο την αριθμητική πρόβλεψη καιρού μέσω των πολύ υψηλής ανάλυσης προγνωστικών μοντέλων, αλλά και μέσω της τεχνητής νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης σε συνδυασμό με τον εξελισσόμενο ρόλο των ανθρώπων προγνωστών καιρού και τη γεφύρωση μεταξύ των υπηρεσιών καιρού και κλίματος! Σημαντική είναι η συμβολή του ψηφιακού ολογραφικού οργάνου απεικόνισης μετεωρολογικών μετρήσεων. Το σύστημα είναι σε θέση πλέον και καταγράφει λεπτομερείς πληροφορίες μακροσκοπικών υδρομετεώρων σε μεγάλο όγκο απεικόνισης που επιτρέπει λεπτομερείς αναλύσεις εικόνων από νιφάδες χιονιού, σταγόνες βροχής και άλλους τύπους υετού! Μια νέα γενιά μετεωρολογικών και κλιματικών υπηρεσιών βοηθούν τους ανθρώπους, τις επιχειρήσεις και τις κυβερνήσεις να μετριάσουν σημαντικά τους κινδύνους απ’ τα ακραία καιρικά φαινόμενα!
Χρήστος Σουγάρης
Ηθοποιός, Σκηνοθέτης, Υπεύθυνος Σχεδιασμού Καλλιτεχνικού Προγραμματισμού ΚΘΒΕ
Προσωπικά δεν είμαι σε θέση να κάνω οποιαδήποτε πρόβλεψη, βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη, για οτιδήποτε. Και αυτό διότι η πραγματικότητα αποδεικνύεται απρόβλεπτη και ευφάνταστη. Ποιος θα μπορούσε να προβλέψει ή έστω να φανταστεί τα γεγονότα που επεβλήθησαν από τη μία στιγμή στην άλλη, στην τέχνη, τον πολιτισμό, την οικονομία, την ψυχολογία των ανθρώπων, αλλά και τον ίδιο τον πλανήτη ως ύλη, τα τελευταία δύο χρόνια με την εξάπλωση του covid 19; Νομίζω κανείς. Θα μπορούσα ωστόσο να παραθέσω κάποιες σκέψεις, σε σχέση με το πώς βλέπω ο ίδιος τον χώρο της παραστατικής αυτής τέχνης. Η τεχνολογική εξέλιξη θα συνεχίσει να γοητεύει τους ανθρώπους του θεάτρου και θα ενσωματώνεται, με διάφορους τρόπους, στη διαδικασία της αφήγησης, συνεχίζοντας να συμβάλλει στη διαμόρφωση νέων μορφών έκφρασης και ερμηνείας. Από τη δεκαετία του ’70 και έπειτα, το δυτικό θέατρο υιοθέτησε τεχνικές προερχόμενες από άλλες τέχνες, όπως ο κινηματογράφος για παράδειγμα και τις εκμεταλλεύτηκε, προσφέροντας στο θέαμα μια ιδιαίτερα γοητευτική αφήγηση. Το ότι η χρήση κατέληξε σε κατάχρηση και η ανάγκη σε μόδα δεν μειώνει επ’ ουδενί την αξία αυτής της καινοτομίας. Τολμώ όμως να προβλέψω πως μια μεγάλη μερίδα καλλιτεχνών (αρκετοί έχουν ξεκινήσει ήδη) θα επιστρέψει στη μήτρα της τέχνης, δηλαδή στον αφηγητή. Αισθάνομαι, όλο και περισσότερο, πως μοντέρνα, σύγχρονη, καινοτόμα και πρωτοποριακή είναι η απλότητα. Η αφήγηση η οποία αφορά ένα σώμα που υπάρχει στη σκηνή και ένα σώμα που το παρακολουθεί σε αυτή του την ύπαρξη, από το υπέροχο αυτό σημείο της αρχιτεκτονικής ενός χώρου, το οποίο ονομάζεται «πλατεία». Στον Ουίνστον Τσώρτσιλ αποδίδεται η ρήση «όσο πιο πίσω κοιτάζεις στο παρελθόν, τόσο πιο μπροστά βλέπεις στο μέλλον». Συνεπώς θα τολμήσω να πω πως η καινοτομία του μέλλοντος θα είναι η επιστροφή στα βασικά!
Δημήτρης Δημητριάδης
Futurist
Η τεχνολογία πάντοτε εξελισσόταν, ωστόσο αυτό συνέβαινε με αργό, σταθερό ρυθμό, φέρνοντας σταδιακές αλλαγές στην καθημερινότητα, κυρίως προς το καλύτερο. Ωστόσο, τον 20ό αιώνα ο ρυθμός εξέλιξης της τεχνολογίας -κυρίως της ψηφιακής- ήταν εκθετικός, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται και να μεταμορφώνεται δραστικά κάθε τομέας της κοινωνίας. Ήδη, δεδομένων των συνθηκών της πανδημίας, το μοντέλο εργασίας έχει αλλάξει. Η «υβριδική εργασία» τείνει να καθιερωθεί σε χιλιάδες περιπτώσεις παγκοσμίως. Μάλιστα, έρευνα της KPMG διαπίστωσε ότι 69% των μεγάλων εταιρειών κλίνει προς μείωση των φυσικών χώρων εργασίας. Η τεχνολογία συμβάλλει καταλυτικά στη συνένωση του φυσικού και του αποκεντρωμένου χώρου εργασίας και αυτό μόνο όφελος μπορεί να έχει για όλους μας.
Συνεντεύξεις στον Γιώργο Μαντζουρανίδη
*Αναδημοσίευση από το εξαμηνιαίο freepress περιοδικό του ΚΘΒΕ «ΠΡΑΞΗ» (ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ- ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2022)
