Πόσες φορές δεν ταξιδέψατε νοερά σε ένα φανταστικό κόσμο μέσω ενός βιβλίου; Δεν ονειρευτήκατε ότι αγγίζετε, γεύεστε, νιώθετε όλα όσα διαβάσατε στις σελίδες του; Αυτή, ακριβώς, είναι η μαγική ιδιότητα του ενός βιβλίου. Να μας ταξιδεύει ως ένα μέσο απόδρασης του νου. Είναι όμως μόνο αυτό;
Η επίδραση του διαβάσματος στον εγκέφαλο
Δεδομένο είναι ότι το διάβασμα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στη διαδικασία εκμάθησης, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση του εγκεφάλου μας, η οποία σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Rochester, έχει ολοκληρωθεί, πλήρως, περί τα 25 έτη. Όπως πληροφορούμαστε μέσω του byrdie.com, ωστόσο, η ευεργετική επίδραση του διαβάσματος διατηρείται και στην ενήλικη ζωή μας, αφού βοηθά το νου μας να αυξήσει τη γνωστική του λειτουργία, τη μνήμη του, φτάνοντας, παράλληλα, σε έναν υψηλού επιπέδου τρόπο σκέψης. «Το χτίσιμο εικόνων στο μυαλό μας με την ανάγνωση, διατηρεί τον εγκέφαλο του ανθρώπου σε καλύτερη κατάσταση απ’ ότι πιο παθητικές μορφές ψυχαγωγίας, όπως ο κινηματογράφος και η τηλεόραση», υποστηρίζει ο Murray Morrison, ιδρυτής του tassomai.com, μιας ηλεκτρονικής πύλης εκπαιδευτικής γνώσης με επιστημονικά εργαλεία.
Επιπλέον, η ανάγνωση ξεπερνά την τόνωση, απλώς, της φαντασίας, μιας κι όταν διαβάζουμε συγκεκριμένα πράγματα, το σημείο του εγκεφάλου, που ενεργοποιείται, είναι εκείνο ακριβώς, που θα ενεργοποιούνταν στην περίπτωση, που κάναμε ακριβώς εκείνα τα πράγματα! Μπορεί, δε, να μετατραπεί σε ένα εξαιρετικό εργαλείο προσοχής, βοηθώντας μας να φτάσουμε σε ανώτερα επίπεδα διαλογισμού.
«Το διάβασμα είναι μια δραστηριότητα, που μπορεί να διατηρήσει το μυαλό νέο, καθώς αυτό δουλεύει για να αποκρυπτογραφήσει, να αποθηκεύσει και να διατηρήσει περισσότερες πληροφορίες», αναφέρει χαρακτηριστικά ο δόκτωρ Emer MacSweeney, σύμβουλος νευρο-ραδιολόγος στο Re:Cognition Health. Για να συμπληρώσει ότι «παρέχει πνευματική άσκηση, η οποία είναι πολύ σημαντική στην προστασία του εγκεφάλου ενάντια στη γνωστική εξασθένιση, που του προκαλούν ασθένειες, όπως το αλτζχάιμερ».
Η επίδραση του διαβάσματος στη διάθεση και την ψυχική υγεία
Η ευεργετική επίδραση της ανάγνωσης δεν περιορίζεται μόνο στην εξάσκηση του νου, αλλά έχει σημαντική συμβολή και στη χαλάρωση του οργανισμού, βοηθώντας να μειωθεί τόσο το σωματικό όσο και νοητικό στρες, με αποτέλεσμα την καλύτερη φυσική και ψυχική υγεία. Σύμφωνα με τη Natalia Ramsden, ιδρύτρια της κλινικής βελτιστοποίησης εγκεφαλικών λειτουργιών, SOFOS Associates του Λονδίνου, «το να βυθιζόμαστε στις σελίδες ενός βιβλίου μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επιπέδων της κορτιζόλης, της πρωταρχικής στρεσογόνου ορμόνης, που μπορεί να οδηγήσει το σώμα μας μέχρι και στην κατάρρευση, όταν αυτή εκκριθεί σε μεγάλη ποσότητα». Για το λόγο αυτό, συνίσταται το διάβασμα, λίγο πριν το βραδινό μας ύπνο, καθώς συμβάλλει στην πνευματική και ψυχική μας χαλάρωση. Προσοχή, όμως! Οι ευεργετικές ιδιότητες της ανάγνωσης συνδέονται άμεσα με το παραδοσιακό, χάρτινο βιβλίο κι όχι με τα σύγχρονα e-books, καθώς το φως, που εκπέμπεται από τη συσκευή, μπορεί να εμποδίσει το μυαλό μας από το να εισέλθει σε λειτουργία χαλάρωσης.
Η επίδραση του διαβάσματος στις σχέσεις
Μπορεί το διάβασμα να αποτελεί ένα μοναχικό χόμπι, ωστόσο είναι κι αυτό, που μπορεί να αποκομίσει ανταμοιβές, όταν πρόκειται για τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. «Η ανάγνωση μυθιστορημάτων μας αναπτύσσει συναισθηματικά», σημειώνει η Ramsden, ενώ σύμφωνα με τον Keith Oatley του Πανεπιστημίου του Τορόντο, «το διάβασμα μας κάνει να σκεφτόμαστε και να νιώθουμε με διαφορετικούς τρόπους, καθώς δενόμαστε με τους φανταστικούς χαρακτήρες, μαθαίνουμε να κατανοούμε καλύτερα τους ανθρώπους, τόσο εντός όσο κι εκτός σελίδων».
Επιπλέον, σύμφωνα με τον όρο «υπόθεση αίσθησης της φαντασίας», που επινοήθηκε από την ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Chun-Ting Hsu του Πανεπιστημίου Free του Βερολίνου, διηγήματα με συναισθηματικό περιεχόμενο ενθαρρύνουν τους αναγνώστες να νιώθουν ενσυναίσθηση, ενεργοποιώντας ένα ειδικό νευρικό δίκτυο σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου.
Είδη βιβλίων και πώς επιδρούν στον ανθρώπινο εγκέφαλο
Ένα βιβλίο μπορεί να προκαλέσει διάφορα συναισθήματα, όπως ευτυχία, ανακούφιση, θυμό και θλίψη. Έτσι, λοιπόν, το είδος του βιβλίου, που θα επιλέξουμε να διαβάσουμε, μπορεί να έχει σοβαρό αντίκτυπο στη διάθεση και τα συναισθήματά μας, προσφέροντάς μας διαφορετικές εικονικές εμπειρίες.
Σύμφωνα με τον Δρ. Δημήτριο Πάσχο, συμβουλευτικό ψυχίατρο του Re:Cognition Health, η ανάγνωση θρίλερ προσφέρει ενθουσιασμό και μπορεί να μας βοηθήσει να απομακρυνθούμε από τα δικά μας προβλήματα, βοηθώντας μας να συνειδητοποιήσουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι με μεγαλύτερα προβλήματα από τα δικά μας.
Από την άλλη, τα κλασσικά λογοτεχνικά διηγήματα διεγείρουν διάφορα μέρη του εγκεφάλου, προσφέροντάς τους μια έντονη μορφή εξάσκησης. Οι ευχάριστες, ανάλαφρες ιστορίες μπορούν να αποδειχθούν ιδιαίτερα ευεργετικές για τη διάθεσή μας και μια καλή απόσπαση της προσοχής, καθόσον παλεύουμε με τις πολυπλοκότητες της ζωής, δίνοντας ελπίδα και διαβεβαίωση ότι μπορεί, τελικά, να υπάρξει το πολυπόθητο «ευτυχισμένο τέλος».
Η ανάγνωση νοσταλγικών διηγημάτων, όπως αυτά των παιδικών κι εφηβικών μας χρόνων μπορούν να μας ταξιδέψουν πίσω σε μια πιο ευχάριστη, ενδεχομένως, περίοδο της ζωής μας. Λόγω του ότι έχουμε, ήδη, διαβάσει το βιβλίο, δημιουργείται ένα αίσθημα άνεσης, ασφάλειας και καθησυχασμού, μιας κι είμαστε οικείοι με τους χαρακτήρες, το περιεχόμενο και φυσικά με το τέλος του. Συνεπώς εξαλείφεται κάθε αίσθημα αβεβαιότητας. Για τους ανθρώπους, που πάλευαν και παλεύουν συναισθηματικά καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας, η ανάγνωση βιβλίων με χαρακτηριστικό γνώρισμα τη νοσταλγία, μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα ευεργετική.
Τέλος, η ανάγνωση βιογραφιών κι αυτοβιογραφιών μπορεί ν’ αποδειχθεί ιδιαίτερα βοηθητική τόσο σε νοητικό όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο. Πρόκειται για μαθήματα ιστορίας, όπως τα διηγούνται ξεχωριστοί άνθρωποι, παραδίνοντάς μας μαθήματα για τη ζωή, τις επιτυχίες, τις αποτυχίες, τα πάνω και τα κάτω τους. Μπορούν να μας παράσχουν νομιμοποίηση για τις δικές μας επιτυχίες και προκλήσεις, δύναμη να αντιμετωπίσουμε τις αποτυχίες μας, αλλά κι αυτοπεποίθηση, ώστε να φτάσουμε στην αυτοβελτίωση.
Γράφει η Αναστασία Σπύρτου
