Βλέποντας πρόσφατα και πάλι την ταινία «Επικίνδυνες σχέσεις», σκέφτηκα τον έξοχο τρόπο µε τον οποίο ο Στήβεν Φρίαρς επικαιροποίησε µια διαχρονικά άβολη αλήθεια: το ψέµα αποτελεί ζωτικό στοιχείο του έρωτα.
Το διάσηµο επιστολικό µυθιστόρηµα του Πιέρ Σοντερλό ντε Λακλό, γραµµένο λίγο πριν ξεσπάσει η Γαλλική Επανάσταση, απαγορευµένο µέχρι και τον 19ο αιώνα, µοιάζει να έχει τον τρόπο να «µιλήσει» και στους σύγχρονους ανθρώπους. Το εύρηµα εξάλλου των επιστολών αφήνει εκτεθειµένους στα µάτια του αναγνώστη τους ανεπανάληπτους ήρωες της ταινίας, και του επιτρέπει να κατανοήσει τα κίνητρα, τις βαθύτερες επιθυµίες, τους σφοδρούς πόθους τους. Μ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται αντιληπτό, πως ο έρωτας είναι µια συνθήκη για γενναίους «παίκτες». Ότι δυστυχώς δεν έχει και πολύ µεγάλη σχέση µε τις αστραφτερές αλήθειες που θα θέλαµε να ισχύουν κάθε φορά που κάνει την εµφάνισή του και πως το ψέµα, η εξαπάτηση, ο πόνος, η απιστία, η κοροϊδία, αποτελούν τους σκοτεινούς «τροφοδότες» της ερωτικής επιθυµίας.
Αν επιχειρήσει κανείς να µετρήσει όλους εκείνους που έγραψαν για το ψέµα και την κυρίαρχη θέση του στον έρωτα, τους ποιητές, τους µυθιστοριογράφους, τους φιλοσόφους, τους ιστορικούς των ιδεών, θα «σαρώσει» ολόκληρο τον δυτικό πολιτισµό. ?εν είναι τυχαίο που η Σαπφώ χαρακτηρίζει τον έρωτα «γλυκόπικρο ερπετό», αναγνωρίζοντας πριν από όλους και για όλους τη σκοτεινή πλευρά του. Ο έρωτας έρπει, κινείται προς το θύµα του και δεν υπάρχει συµφορά που να είναι πιο επιθυµητή απ’ αυτήν. Αφήστε κάποιους να το αµφισβητούν. Πράγµατι, ο έρωτας είναι το σηµαντικότερο πράγµα µε το οποίο ερχόµαστε ποτέ αντιµέτωποι και µοιάζει µε µια επικίνδυνη αποστολή στις πλέον αχαρτογράφητες περιοχές της ανθρώπινης κατάστασης. Ο Λακλό το γνώριζε καλά, όταν έβαζε τον κόµη Βαλµόν να πεθαίνει, όταν συνειδητοποιεί τον πόνο που προκάλεσε η εξαπάτηση, όταν κατανοεί το πόσο αληθινός υπήρξε µέσα στις ίντριγκες, τους δόλιους σκοπούς του και τα ερωτικά ψέµατά του.
Το παιχνίδι του έρωτα, όπως γνωρίζει οποιοσδήποτε που ερωτεύτηκε έστω και µία φορά, είναι γεµάτο υποσχέσεις, µαταιώσεις, υπερβολές, µετατοπίσεις, φόβους, οπισθοχωρήσεις, χειρισµούς, εκρηκτικές χαρές και άφατες θλίψεις, είναι γεµάτο ψέµατα τα οποία, όµως, ίσως αποκαλύπτουν περισσότερα από την απλή, µα εντελώς άδοξη αλήθεια: «Ναι, αυτή τη στιγµή είµαι ερωτευµένος, µου έχει συµβεί και µε άλλα πρόσωπα στο παρελθόν, δεν µπορώ να αποκλείσω ότι θα µου συµβεί και στο µέλλον, νοµίζω πως το καλύτερο που έχουµε να κάνουµε είναι να το ζήσουµε, να µοιραστούµε αυτή την ευτυχία για όσο αυτή κρατήσει».
«Για όσο κρατήσει». Αυτή είναι η απλή φράση που γίνεται το πεδίο πάνω στο οποίο ξεσπούν οι πιο σκληρές µάχες, στην οποία δοκιµάζονται τα υπερόπλα µε στόχο να µείνει ο άλλος κοντά µας για όσο καιρό το επιθυµούµε εµείς. Και µπαίνουµε σε αυτή τη µάχη µε σθένος γνωρίζοντας πως στην πραγµατικότητα δεν υπάρχει νικητής.
Είναι δύσκολο πάντως την ώρα που ο έρωτας σαρώνει τα πάντα στο πέρασµά του κανείς να εκστοµίσει αυτές τις απλές αλήθειες. Ίσως να υπάρχουν βέβαια κάποιοι που το έχουν κοσκινίσει πολύ, έχουν στα αλήθεια καταλήξει τι σηµαίνει έρωτας γι’ αυτούς και είναι έτοιµοι να σηκώσουν αυτό το βάρος. Οι περισσότεροι, ωστόσο, µαγεµένοι από την εξαίσια ένταση, θα προτιµήσουµε τις υπερβολές και τα ψέµατα µε πρώτο και καλύτερο το «θα σ’ αγαπώ για πάντα».
Είναι αλήθεια πως µας αρέσει κατά βάθος να στροβιλιζόµαστε στη δίνη, ισχυροί και ευάλωτοι την ίδια στιγµή, αληθινοί µέσα στα ψέµατά µας, µεταφέροντας εντός µας κάτι από την ουσία του σκοτεινού κόµη Βαλµόν, κάτι από την ουσία του κάθε ανθρώπου.
Και αυτά ισχύουν για κάθε έρωτα; Καµιά φορά ακούµε και λέµε κι εµείς οι ίδιοι, πως υπάρχουν πολλοί έρωτες. Και πράγµατι είναι έτσι. Όµως κανένας δεν είναι τόσο σαρωτικός και απρόβλεπτος, κανένας δεν µας εκθέτει σε περισσότερους κινδύνους από τον έρωτα για έναν άλλον άνθρωπο. Και όσο υπάρχουν άνθρωποι, αυτός είναι ο έρωτας που θα επιθυµούµε περισσότερο από οτιδήποτε στη ζωή, γιατί δεν υπάρχει τίποτα που να προκαλεί ανάλογη συγκίνηση, που να µπορεί να συγκριθεί µαζί του.
Γράφει η Εύη Καρκίτη
*Αναδημοσίευση από το εξαμηνιαίο freepress περιοδικό του ΚΘΒΕ «ΠΡΑΞΗ» (Χειμώνας – Άνοιξη 2020)
