Τι πρέπει να κάνουν οι εκπαιδευτικοί και οι ίδιοι οι γονείς, όταν υπάρχει ένα «ζόρικο» σχολικό τµήµα.
Όλα τα παιδιά έχουν δικαίωµα να νιώθουν καλά στο σχολείο. Να εισπράττουν την αγάπη των δασκάλων και να συναναστρέφονται µε τους συµµαθητές τους σε κλίµα αποδοχής. Τι συµβαίνει, όµως, όταν ένα παιδί βρεθεί σε µια «ζόρικη» σχολική τάξη που δεν έχει κατορθώσει να «δεθεί» και να λειτουργήσει µε οµαδικό πνεύµα; Εκεί το κάθε παιδί ξεχωριστά πιθανώς θα δυσκολευτεί είτε να κατακτήσει τη γνώση, είτε να συνυπάρξει αρµονικά µε τους συµµαθητές του και είναι πολλοί οι παράγοντες που συµβάλλουν σε αυτό.
Η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών ανήκει στο ίδιο φύλο. Αυτό σηµαίνει πως, είτε τα αγόρια είτε τα κορίτσια, έχουν λιγότερες επιλογές σε φιλικό επίπεδο. Αν δε τα αγόρια είναι περισσότερα, συνήθως επικρατεί µεγαλύτερη αναστάτωση εν ώρα µαθήµατος.
Έχουµε πολλά παιδιά µε συναισθηµατικές και συµπεριφορικές δυσκολίες, τα οποία επιλέγουν να προβάλουν τον εαυτό τους µε ιδιαίτερα ανταγωνιστικό και ηγετικό τρόπο µέσα στην οµάδα. Επιβάλλονται και καταπιέζουν την υπόλοιπη τάξη ή απλά δείχνουν τον δρόµο ως «πρωτεργάτες» στους υπόλοιπους επιρρεπείς στην… αναρχία.
Πολλά παιδιά στο τµήµα αντιµετωπίζουν κάποια δυσκολία στη µάθηση ή και έχουν φτωχές κοινωνικές δεξιότητες. ∆ηµιουργείται ένα τµήµα δύο ταχυτήτων µε αυτούς που τα καταφέρνουν και αυτούς που αγκοµαχούν κοινωνικά ή και µαθησιακά, µένοντας αποκλεισµένοι από τις «κλίκες» των ισχυρών.
Όποιες κι αν είναι οι δυσκολίες, αλλαγή µπορεί να επέλθει µέσω του δασκάλου και των γονέων. Ο δάσκαλος οφείλει να ενηµερώσει τους γονείς για τα προβλήµατα της οµάδας και να ζητήσει τη βοήθειά τους.
Μπορεί να δώσει λύσεις προτρέποντας τους γονείς να προβούν σε συγκεκριµένες ενέργειες και ταυτόχρονα χαράζοντας προσεκτικά µια στρατηγική δράσης εν ώρα µαθήµατος, µε τη βοήθεια του σχολικού συµβούλου, του διευθυντή και του συλλόγου γονέων. Εάν δεν υπάρξει συλλογική συνεργασία, οι πιθανότητες να αλλάξει κάτι είναι ελάχιστες.
Σε ακραίες περιπτώσεις και εφόσον είναι πρακτικά εφικτό, το σχολείο µπορεί να προβεί στη διάλυση ενός «πολύ δύσκολου τµήµατος» και στη δηµιουργία νέων τµηµάτων κατόπιν προσεκτικού σχεδιασµού.
Τι µπορούµε να κάνουµε εµείς οι γονείς
Το πρώτο πράγµα που πρέπει να φροντίζουν γενικότερα οι γονείς δε δείχνει µε την πρώτη µατιά ιδιαίτερα σχετικό αλλά είναι υψίστης σηµασίας. Να µη στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο κουρασµένα, νυστικά, ξενυχτισµένα! Οι εκπαιδευτικοί συχνά παραπονιούνται πως έχουν να νουθετήσουν παιδιά που δεν είναι σε θέση να συνεργαστούν λόγω σωµατικής εξάντλησης. Το δεύτερο, έχει να κάνει µε την ηθική της οµάδας. Οι µαµάδες των παιδιών του ∆ηµοτικού µπορούν να προάγουν ένα θετικό κλίµα δίνοντας οι ίδιες το καλό παράδειγµα µε το να µην αποµονώνουν συστηµατικά συγκεκριµένα παιδιά από τις εξωσχολικές τους συναντήσεις. Οι εξωσχολικές κλίκες των µαµάδων που συχνά δηµιουργούνται επηρεάζουν και την οµαδικότητα στο σχολείο.
Κάθε γονέας ξεχωριστά θα πρέπει να κάνει πάνω από όλα την αυτοκριτική του. Αν παραδείγµατος χάρη κάποιοι µαθητές προσβάλλουν τα παιδιά που είναι αδύναµα στα αθλήµατα, στα µαθήµατα, κριτικάρουν τα ρούχα, την εµφάνιση, την προσωπικότητα των συµµαθητών τους, σηµαίνει ότι αυτό αντίστοιχα µπορεί να συµβαίνει και στο σπίτι από τους γονείς. Πολλά από τα θέµατα που αντιµετωπίζουν τα παιδιά στο σχολείο είναι µαθηµένες συµπεριφορές από το οικογενειακό περιβάλλον. Μόνο αν αλλάξει η οικογένεια, θα αλλάξουν και τα παιδιά τη συµπεριφορά τους µέσα στην τάξη.
Επιπλέον, πρέπει να υπάρχουν σαφή όρια και συνέπειες στο σπίτι, όπως στο σχολείο. Να περνάµε ποιοτικό χρόνο µε τα παιδιά µας, να συζητάµε µαζί τους, να ακούµε και να συµβουλεύουµε, χωρίς να κάνουµε κήρυγµα.
Τέλος, να µιλάµε τακτικά µε τους εκπαιδευτικούς δείχνοντας τον πρέποντα σεβασµό. Τα «δύσκολα τµήµατα» είναι αυτά που συνήθως καταλήγουν στα αζήτητα, γιατί κανένας δάσκαλος δε θέλει να πάρει τέτοιο «βάρος» στους ώµους του, πόσο µάλλον όταν έχει να αντιµετωπίσει και τους γονείς των παιδιών.
Εάν τίποτα απ’ όλα αυτά δε δουλέψει και το παιδί µας επιθυµεί διακαώς να αλλάξει τµήµα, δε µένει παρά να προβούµε σε ριζικές και οριστικές λύσεις (αλλαγή τµήµατος-σχολικού περιβάλλοντος, εφόσον είναι εφικτό).
Καλό είναι να θυµόµαστε, πως όλοι µας έχουµε ευθύνη απέναντι στα παιδιά και να λειτουργούµε σκεπτόµενοι το συλλογικό καλό. Αν αυτό γίνει πράξη, το µόνο βέβαιο είναι πως τα πράγµατα θα πάνε προς το καλύτερο. Για όλους.
Γράφει η Άλκηστις Κεπαπτσόγλου, Ψυχολόγος
*Αναδημοσίευση απο το εξαμηνιαίο freepress περιοδικό του ΚΘΒΕ «ΠΡΑΞΗ» (Καλοκαίρι-Φθινόπωρο 2019)
