Ανάμεσα στα κατοικίδια που για χιλιάδες χρόνια ζουν κοντά στον άνθρωπο, ο σκύλος ξεχωρίζει ως το «πολυεργαλείο» των ζώων.
Είναι αυτός που μπορεί να φέρει εις πέρας μια πληθώρα εργασιών, όπως φύλαξη, κυνήγι, καθοδήγηση (σε κοπάδια ή άτομα με αναπηρία), ιχνηλασία, ανίχνευση (από εκρηκτικά μέχρι ασθένειες) και φυσικά να παρέχει συντροφιά, με γρήγορη ανταπόκριση και ιδιαίτερο ζήλο. Είναι αυτός που κατέχει την πρώτη θέση στην καρδιά των περισσότερων φιλόζωων και δικαίως φέρει τον τίτλο του καλύτερου φίλου του ανθρώπου.
Τι είναι όμως αυτό που τον καθιστά τόσο ξεχωριστό και πολυμήχανο; Είναι η αγάπη του για τον άνθρωπο η κινητήριος δύναμη, το μυαλό του ή κάτι άλλο; Οι άνθρωποι ορίζουμε την ευφυΐα ενός ζώου ανάλογα με τη δική μας αντίληψη, τον δικό μας τρόπο λειτουργίας -τόσο γενετικά όσο και γονιδιακά- αλλά και τα δικά μας θέλω. Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, ο σκύλος κατέχει αυτή την υψηλή θέση στη ζωή των ανθρώπων, λόγω των γνωστικών του ικανοτήτων, οι οποίες κατ’ επέκταση τον κάνουν να «αγαπάει» τον άνθρωπο. Πράγματι, το μυαλό του σκύλου και ο τρόπος που λειτουργεί αποτελούν βασικό θέμα έρευνας πολλών συμπεριφοριστών και βιολόγων. Μάλιστα, κάποιοι επιστήμονες έστρεψαν την προσοχή τους σε μια νέα κι ενδιαφέρουσα υπόθεση σύμφωνα με την οποία, δεν είναι η γνωστική ικανότητα του σκύλου που τον κάνει να ξεχωρίζει, αλλά η υπερβολική του κοινωνικότητα – όχι μόνο με τον άνθρωπο, αλλά και με άλλα είδη ζώων.
Πιο συγκεκριμένα, στις αρχές του 2000, σε έρευνα που διεξήγαγε ο συμπεριφοριστής Dr. Clive Wynne, προέκυψε ότι μια ομάδα εξημερωμένων και κοινωνικοποιημένων λύκων ήταν εξίσου ικανή να ακολουθήσει ανθρώπινη υπόδειξη, όπως ένας εκπαιδευμένος σκύλος. Κάτι που αναιρούσε τη μέχρι τότε εκτίμηση, ότι ο σκύλος είναι καλύτερος στο να ακολουθεί ανθρώπινες υποδείξεις συγκριτικά με τα άλλα ζώα. Άρα η γνωστική του ικανότητα δεν είναι αυτή που τον διαφοροποιεί από τα άλλα ζώα; Ακολούθησε πείραμα στο οποίο προέκυψε ότι τα κουτάβια, μέχρι την ηλικία των 4 μηνών, χρειάζονται πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα ημερήσιας συναναστροφής με τον άνθρωπο για να τον συνηθίσουν, απ’ ότι οι εξημερωμένοι και εξίσου έξυπνοι λύκοι. Για την ακρίβεια, ο σκύλος συνηθίζει το ίδιο εύκολα με οποιοδήποτε άλλο ζώο που θα γνωρίσει στους πρώτους μήνες της ζωής του. Τρανή απόδειξη οι ποιμενικοί σκύλοι, τους οποίους οι ποιμένες μεγαλώνουν μέσα στο μαντρί, ώστε να εξοικειωθούν με τα πρόβατα και να τα φυλάνε, αντί να τα σκοτώνουν.
Ο Dr. Wynne συνέχισε τις έρευνες, στρέφοντας αυτήν τη φορά την προσοχή του στη συμπεριφορά του σκύλου, σε συνάρτηση με τη γενετική του δομή. Το 2017 μαζί με μια ομάδα επιστημόνων, με επικεφαλής την Dr. von Holdt, παρέδωσε στη δημοσιότητα μια έρευνα που υποδείκνυε ότι ο βαθμός φιλικότητας των σκύλων οφείλεται σε ένα γονίδιο, το οποίο στους ανθρώπους συνδέεται με το σύνδρομο Williams-Beuren. Χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης γενετικής διαταραχής είναι η συμπεριφορά αυτών των ατόμων, τα οποία διαθέτουν υψηλή ενσυναίσθηση και είναι ιδιαίτερα κοινωνικά και φιλικά, όχι μόνο με τους οικείους τους αλλά και με άτομα που δεν γνωρίζουν.
Οι έρευνες πάνω στη συγκεκριμένη και εξαιρετική ανακάλυψη συνεχίζονται. Οι υποστηρικτές της ισχυρίζονται πως πιθανότατα το γονίδιο αυτό «εδραιώθηκε» με κάποιο τρόπο στον σκύλο (ο οποίος προέρχεται από τον λύκο) για τους εξής λόγους: Οι πρώτοι λύκοι που προσέγγισαν τον άνθρωπο ως πηγή τροφής ήταν αυτοί που είχαν τις λιγότερες αναστολές απέναντί του και οι άνθρωποι μετέπειτα διάλεγαν και εξέτρεφαν τα πιο φιλικά προς αυτούς σκυλιά, με αποτέλεσμα να προκύψει ένα πολύ φιλικό προς τον άνθρωπο ζώο. Με δυο λόγια, καταρρίπτεται η πεποίθηση ότι ο σκύλος λατρεύει τον άνθρωπο, γιατί ο άνθρωπος είναι κάτι σπουδαίο. Από ό,τι φαίνεται ισχύει το αντίθετο: ο σκύλος είναι ένα σπουδαίο πλάσμα, το οποίο ταυτίζεται εκ φύσεως με τους γύρω του αδιακρίτως και ανιδιοτελώς. Ας είναι αυτό μια ευγενική υπενθύμιση, ότι η φύση δεν περιστρέφεται γύρω από εμάς. Ωστόσο, είμαστε απέραντα τυχεροί που μας περιτριγυρίζουν αυτά τα υπέροχα ζώα!
Πηγές J. Gorman: «Dog’s Can’t Help Falling in Love», Nov. 2019, The New York Times, www.nytimes.com/2019/11/22/science/dogs-love-evolution N. Rogers: «Rare Human Syndrome May Explain Why Dogs are So Friendly», July 2017, www.insidescience.org/news/rare-syndrome-may-explain-why-dogs-are-so-friendly
Γράφει η Λενιώ Πατιερίδη
Κυναγωγός, Ολιστική Διαχείριση Σκύλων Συντροφιάς
*Αναδημοσίευση από το εξαμηνιαίο freepress περιοδικό του ΚΘΒΕ «ΠΡΑΞΗ» (ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2020 – ΑΝΟΙΞΗ 2021)
