Μιλήσαμε για την αξία του να είσαι πολιτικός του κόσμου. Βρήκαμε την άκρη του νήματος για ένα καλύτερο αύριο σε ό,τι αφορά τη δυσλεξία και τους δυσλεξικούς στην Ευρώπη, πάντα μέσα από τη δική του προσωπική εμπειρία. Ανοίξαμε πανιά για τον πολιτισμό και την ψυχική υγεία υπό το πρίσμα της πανδημίας, στο πλαίσιο της επερχόμενης εκδήλωσης που θα συντονίσει στο Ευρωκοινοβούλιο. Σκαλίσαμε τα συναισθήματα του για την υποκριτική και την πολιτική, μα και την μεταξύ τους «τραμπάλα». Εστιάσαμε στην περηφάνια που νιώθει για όλα όσα έχει καταφέρει στις Βρυξέλλες μέχρι τώρα, αλλά και στα ενδεχόμενα ταμπού που οφείλουμε να «σπάσουμε» ως Έλληνες αν θέλουμε πραγματικά να είμαστε μέρος της Ευρώπης από κάθε άποψη. Ο Αλέξης Γεωργούλης, ευρωβουλευτής του Σύριζα από το 2019 μέχρι σήμερα και ηθοποιός από πάντα και για πάντα, δεν είναι ο τύπος του ανθρώπου που θα σε κρατήσει σε απόσταση, που θα σου πει τα τυπικά και θα πάρεις τις απαντήσεις που ήδη έχεις φανταστεί. Είναι εκείνος που χρησιμοποιεί τις λέξεις με την πραγματική τους σημασία. Είναι εκείνος που έχει συνήθως ένα δημιουργικό παράδειγμα για να σου εξηγήσει τη δουλειά που γίνεται στο Ευρωκοινοβούλιο και τη δουλειά του ηθοποιού που δεν μπαίνει σε δεύτερη μοίρα, αλλά σε παράλληλο φόντο. Δηλώνει ευάλωτος μπροστά στα σημαντικά ζητήματα του κόσμου μας, αλλά ταυτόχρονα μαχητής από το δικό του πολιτικό μετερίζι.
«Η πρόσφατη εκδήλωσή μας για τη “Δυσλεξία στον χώρο εργασίας” είναι μια πολλά υποσχόμενη αρχή»
«Πριν να γίνω “πολιτικός του κόσμου”, όπως λες, ήμουν και είμαι πολίτης του κόσμου. Νομίζω το ίδιο νιώθουν πολλοί άνθρωποι της γενιάς μου και νεότεροι. Οι αποστάσεις έχουν εκμηδενιστεί χάρη στην εξέλιξη της τεχνολογίας. Μπορούμε να παρακολουθήσουμε από κοντά γεγονότα που εκτυλίσσονται στην άλλη άκρη της γης. Ταυτόχρονα έχουμε συνειδητοποιήσει ότι η ζωή μας επηρεάζεται από όσα συμβαίνουν μακριά μας. Οι πάγοι που λιώνουν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά απειλούν να πνίξουν τις όμορφες παραλίες της Ελλάδας μας. Ο πόλεμος που γίνεται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά έχει τινάξει τον οικογενειακό μας προϋπολογισμό στον αέρα. Η απόφασή μου να πολιτευτώ στην Ευρώπη πηγάζει από τη συνειδητοποίηση ότι τα πιο κρίσιμα προβλήματα που βιώνουμε δεν περιορίζονται εντός των ελληνικών συνόρων και οι λύσεις τους επίσης δεν μπορεί να προκύψουν με προσπάθειες της Ελλάδας μόνης της. Πιστεύω ότι ο αγώνας για το καλύτερο είναι αποτελεσματικότερος αν είναι κοινός μεταξύ των χωρών και με αυτή τη λογική δουλεύω στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο» μου λέει και με αυτή την αφορμή περάσαμε στον αγώνα για το καλύτερο… σε ό,τι αφορά τη δυσλεξία και την ημερίδα η οποία έλαβε χώρα στις Βρυξέλλες στα μέσα του Οκτώβρη, με εκείνον οικοδεσπότη και στόχο την ίση μεταχείριση στον χώρο εργασίας και όχι μόνο των ανθρώπων που πάσχουν από δυσλεξία. «Έχοντας ζήσει ο ίδιος τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι δυσλεκτικοί, προφανώς έχω μια καλύτερη κατανόηση και έτσι μια μεγαλύτερη ευαισθησία γι’ αυτό το θέμα. Η πρόσφατη εκδήλωσή μας για τη “Δυσλεξία στον χώρο εργασίας” είναι μια πολλά υποσχόμενη αρχή. Μπορεί να πραγματοποιήθηκε εντός του κτιρίου του Ευρωκοινοβουλίου, αλλά δεν έχει ακόμα ξεκινήσει η συζήτηση για τη δυσλεξία στις συνεδριάσεις του Ευρωκοινοβουλίου. Όμως σίγουρα αυτή η εκδήλωση και άλλες πρωτοβουλίες που θα ακολουθήσουν βοηθούν για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός. Αν καταφέρουμε να έχουμε ένα ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη δυσλεξία, τότε θα μπορέσουμε να ασκήσουμε αποτελεσματικότερα πίεση στην Κομισιόν και στο Συμβούλιο, όπου αντιπροσωπεύονται οι εθνικές κυβερνήσεις» εξηγεί ο ευρωβουλευτής.
«Τον εντονότερο ρατσισμό τον έχω δεχθεί στην παιδική και εφηβική μου ηλικία»
Γυρίζοντας τον χρόνο πίσω στη δική του παιδική και εφηβική ηλικία, ο Αλέξης Γεωργούλης, μοιράζεται με το Praxi Mag τον ρατσισμό που έχει δεχτεί ως δυσλεξικός, αλλά και όλη τη διαχείριση στην μετέπειτα ενήλικη ζωή του. «Τον εντονότερο ρατσισμό τον έχω δεχθεί στην παιδική και εφηβική μου ηλικία. Μάλιστα την υποτίμηση μέσα στο σχολείο δεν μπορούσα τότε να την αμφισβητήσω, γιατί δεν ήξερα ότι τα μαθησιακά μου προβλήματα οφείλονταν στη δυσλεξία. Όταν το έμαθα με μεγάλη καθυστέρηση ότι είχα δυσλεξία, στο 2ο έτος του Πολυτεχνείου, είδα όλη την πορεία μου ως μαθητής με άλλα μάτια. Η ψυχολογική πίεση είναι το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ένα δυσλεκτικό άτομο. Οδηγεί σε έλλειψη αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης. Ως φοιτητής και ως ενήλικας είχα ήδη βρει μηχανισμούς και τεχνικές για να ξεπερνώ ευκολότερα τη δυσκολία που μου προκαλούσε η δυσλεξία κι έτσι να μη δίνω αφορμές για ρατσιστική συμπεριφορά. Και μέχρι σήμερα βελτιώνω τις τεχνικές αυτές. Εφευρίσκονται και εργαλεία τεχνολογικά. Στο περιθώριο της εκδήλωσης, για παράδειγμα, ενημερώθηκα για μια ελληνική start-up που έχει δημιουργήσει μια εφαρμογή, η οποία διευκολύνει την ανάγνωση ενός κειμένου από δυσλεκτικούς» επισημαίνει ο ίδιος και υπάρχει σίγουρα ένα μήνυμα που κατά τη γνώμη του πρέπει να στείλουμε σε όλους αυτούς τους ανθρώπους – μικρούς και μεγάλους- που η δυσλεξία τους κάνει να νιώθουν μόνοι σε έναν κόσμο όπως τον δικό μας, που συχνά μοιάζει αφιλόξενος για όποιον είναι απλά διαφορετικός. «Πρέπει να σκέφτονται ότι αυτό που τους συμβαίνει είναι απλώς ότι ο εγκέφαλός τους δουλεύει με διαφορετικό τρόπο. Με τρόπο που τους δυσκολεύει μεν να διαβάσουν αλλά που τους διευκολύνει να φανταστούν, να σκεφτούν έξω από το κουτί, να σκεφτούν με τρόπο πρωτότυπο. Σε τελική ανάλυση, καθώς η ανάγνωση και η γραφή, χάρη και στην τεχνολογία, σύντομα δεν θα αποτελούν πρόβλημα, η δυσλεξία τους αποτελεί προσόν και όχι πρόβλημα. Όπως είπα και στην εκδήλωση, «dyslexia is not a disability, it is an ability»: «H δυσλεξία δεν είναι αναπηρία, είναι ικανότητα». Μετά από μια τέτοια συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο εύλογα αναρωτιέται κανείς αν η Ελλάδα μπορεί να είναι αισιόδοξη πως μέσα από την εκπροσώπησή της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα κάνει βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση στον τομέα αυτό. «Επειδή στην ΕΕ το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ψηλά στην ατζέντα, το πλαίσιο είναι αρκετά ευνοϊκό για να προωθηθεί το θέμα. Πιστεύω θα καταφέρουμε να ευαισθητοποιήσουμε το Ευρωκοινοβούλιο και να έχουμε μια πρώτη νίκη, ένα ψήφισμα για τη δυσλεξία. Βέβαια, αυτό δεν αρκεί, χρειάζονται και Συστάσεις του Συμβουλίου για τον τομέα της εκπαίδευσης και Οδηγίες, για τον εργασιακό χώρο. Βήμα-βήμα μπορούμε να βελτιώσουμε τη νομοθεσία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Και τότε μπορεί να ασκηθεί αποτελεσματικότερη πίεση στις εθνικές κυβερνήσεις» καταλήγει.
«Είναι κρίμα που χρειάστηκε μια πανδημία για να συνειδητοποιήσουν κάποιοι τα οφέλη από τον πολιτισμό»
Κι αν το θέμα της δυσλεξίας βρέθηκε στο επίκεντρο μέσα στον Οκτώβριο, το επόμενο διάστημα έρχεται μια ακόμη ενότητα με τίτλο «Πολιτισμός και υγεία», η οποία θα συζητηθεί με πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή και παρουσία καλεσμένων από την Ελλάδα. Όλο αυτό θα μελετηθεί υπό το πρίσμα της πανδημίας, όπου ο πολιτισμός μπήκε στο ψυγείο για αρκετό καιρό. «Ότι ο πολιτισμός είναι βάλσαμο ψυχής το ξέραμε οι καλλιτέχνες και οι φίλοι της τέχνης και πριν την πανδημία. Απλώς η πανδημία έδωσε χειροπιαστές αποδείξεις για τον ρόλο του πολιτισμού ως προς την ψυχική υγεία, που δεν μπορούν να αμφισβητηθούν πλέον. Δεν είναι τυχαίο ότι στα lockdown όλοι και όλες καταφύγαμε στα βιβλία, στη μουσική, στις ταινίες, στις παραστάσεις θεάτρου και χορού που ανέβηκαν στο διαδίκτυο, σε μουσεία διαδραστικά με έργα εικαστικά. Η επισκεψιμότητα των διαφόρων διαδικτυακών τόπων που προσέφεραν αυτά τα έργα εκτινάχθηκε στα ύψη. Και βέβαια έρευνες δείχνουν πόσο μας έλειπε η ζωντανή μουσική, το πραγματικό θέατρο, η μεγάλη οθόνη κτλ. και γιατί μας έλειπε επίσης. Γιατί η τέχνη ομορφαίνει τη ζωή μας, κάνει ενδιαφέροντα τον ελεύθερο μας χρόνο και γεμίζει τις μπαταρίες μας για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της καθημερινότητας, μας κάνει ανθεκτικότερους. Είναι κρίμα που χρειάστηκε μια πανδημία για να συνειδητοποιήσουν κάποιοι τα οφέλη από τον πολιτισμό. Αλλά δεν θα χάσουμε την ευκαιρία για να ισχυροποιήσουμε τη θέση της τέχνης και του πολιτισμού» παραδέχεται ο ίδιος και είναι εδώ που γεννάται το ερώτημα… μετά από το ψυχολογικό και πρακτικό μαρτύριο της πανδημίας, αλλά και τις διαφορετικές ανάγκες που προέκυψαν συνολικά στον κόσμο και δη στην Ευρώπη, σε ποιο σκαλί των προτεραιοτήτων θα βρούμε τον πολιτισμό από πλευράς κρατών-μελών της Ε.Ε. και ειδικότερα της Ελλάδας. Ο Αλέξης Γεωργούλης απαντά σύμφωνα με το δικό του βίωμα: «Στο Ευρωκοινοβούλιο πρέπει να πούμε ότι υπήρξε μια ευαισθητοποίηση για την κατάσταση των ανθρώπων της τέχνης. Το ψήφισμα για την ανάγκη υποστήριξης των καλλιτεχνών πέρασε με εξαιρετικά υψηλή πλειοψηφία. Επίσης το Ευρωκοινοβούλιο ψήφισε να δοθεί το 2% του Ταμείου για την Ανάκαμψη και την Ανθεκτικότητα στον πολιτισμό. Βέβαια αυτή η πρόταση δεν υιοθετήθηκε από την Κομισιόν, ούτε από το Συμβούλιο των εθνικών κυβερνήσεων. Προσωπικά έκανα μεγάλη εκστρατεία για το συγκεκριμένο θέμα, της χρηματοδότησης του πολιτισμού δηλαδή και συνεχίζω. Εκτός από την συλλογή υπογραφών 104 συναδέλφων όπου συμμετείχαν στην έκκληση προς τα κράτη – μέλη να δώσουν το 2% για τον πολιτισμό, κινητοποιήθηκε και η Ομάδα Φιλίας Πολιτιστικών Δημιουργών, που έχω συν ιδρύσει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Είναι ενθαρρυντικό ότι κάποια κράτη μέλη ανταποκρίθηκαν και υιοθέτησαν την πρόταση του 2%, μάλιστα κάποια έδωσαν και μεγαλύτερο ποσοστό, έως και 4%. Δυστυχώς όμως ήταν η μειοψηφία. Η Ελλάδα δεν ανήκει στη μειοψηφία τούτη, καθώς έδωσε περίπου 1% στον πολιτισμό και αυτό κυρίως σε έργα συντήρησης των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς που, παρότι πολύ σημαντικά, πάντως δεν βοηθούν την ανάκαμψη του καλλιτεχνικού κόσμου μετά το πλήγμα που έχει υποστεί.
«Όσες φορές έχω δώσει μάχες που κατέληξαν σε νίκη έχω νιώσει την ικανοποίηση ότι έχω βοηθήσει να βελτιωθούν τα πράγματα»
Βλέποντάς τον, μπαίνεις οπωσδήποτε στη διαδικασία να σκεφτείς πως μέσα του μπορεί να παλεύει ο ηθοποιός με τον ευρωβουλευτή και αντίστροφα, αλλά τελικά εκείνος σε πείθει ότι αυτοί οι δύο κόσμοι συνυπάρχουν και το τίμημα είναι σχετικά ακριβό. «Το σίγουρο είναι ότι συνυπάρχουν αυτοί οι δύο κόσμοι. Αν συνυπάρχουν απολύτως αρμονικά δεν μπορώ να το πω με βεβαιότητα. Η ζωή μου έχει σίγουρα αλλάξει, αφού ένα μεγάλο μέρος της αφιερώνεται στη νέα μου ιδιότητα, του ευρωβουλευτή. Αλλά έχει ενδιαφέρον η αλλαγή. Όσες φορές έχω δώσει μάχες που κατέληξαν σε νίκη έχω νιώσει την ικανοποίηση ότι έχω βοηθήσει να βελτιωθούν τα πράγματα. Μπορεί κανείς να επηρεάσει θετικά τα πράγματα από αυτή τη θέση. Δεν γίνονται οι αλλαγές εύκολα, ούτε αλλάζουν άρδην τα πράγματα από τη μια στιγμή στην άλλη. Μόνο με βήματα, συνήθως αργά και σταθερά» επιμένει. Κι αν επιμείνει κανείς σε όλα εκείνα τα στοιχεία που δανείζεται από την υποκριτική και από την πολιτική, κάθε φορά που από το ένα κομμάτι μεταπηδάει στο άλλο, η απάντηση είναι ξεκάθαρη: «Ο ηθοποιός εκτίθεται στο κοινό και η συνήθεια να εκτίθεμαι με βοηθά όταν πρέπει να το κάνω ως πολιτικός. Επίσης, ο ηθοποιός για να παίξει καλά ένα ρόλο πρέπει να μπει στο πετσί του προσώπου που υποδύεται. Αυτό σημαίνει ότι έχει ως επαγγελματίας καλλιεργήσει την ενσυναίσθηση, έχει μάθει να μπαίνει στη θέση του Άλλου. Αυτό είναι κάτι που το κάνω και ως πολιτικός. Γι’ αυτό και είμαι πολύ ευαισθητοποιημένος στα θέματα του πολιτισμού και στα προβλήματα των ευάλωτων ομάδων, θέματα που δεν είναι ψηλά στην πολιτική ατζέντα, επειδή μπαίνω στη θέση τους και βλέπω τα πράγματα μέσα από τα δικά τους μάτια. Αντίστροφα, από την ιδιότητα του πολιτικού, μάλλον περισσότερο από την ιδιότητα του ενεργού πολίτη, νιώθω ότι επηρεάζεται η επιλογή των έργων όπου παίζω, γιατί θέλω να έχει να πει κάτι σημαντικό για τη ζωή και την κοινωνία το έργο όπου συμμετέχω».
«Αν υπάρχει κάποιο δικό μας στοιχείο που πρέπει να ξεπεράσουμε, είναι μια αλήθεια που όλοι μας γνωρίζουμε, ότι μόνο ενωμένοι προχωράμε μπροστά»
Σε μια συζήτηση που μοιάζει να μην έχει αρχή και τέλος, αφού έχουμε τεράστια ανάγκη να θέλουμε να λύσουμε όσα μας απασχολούν, όσα βιώνουμε, όσα βιώσαμε κι ήρθε ο καιρός να τα αλλάξουμε… καταλήγουμε με τον ευρωβουλευτή στα «κάστρα» που έπεσαν μέσα στο Κοινοβούλιο, έχοντας βάλει κι εκείνος το δικό του λιθαράκι στην μέχρι τώρα θητεία του. «Αισθάνομαι περήφανος για διάφορες στιγμές της θητείας μου: που συνέβαλα στον διπλασιασμό του προϋπολογισμού του προγράμματος “Δημιουργική Ευρώπη”, που συνέβαλα να βγει το ψήφισμα για να δοθεί το 2% του Ταμείου Ανάκαμψης στον πολιτισμό, που είμαι από τους συνιδρυτές της Ομάδας Φιλίας των Δημιουργών και Καλλιτεχνών του Ευρωκοινοβουλίου, που βελτίωσα με τις τροπολογίες μου πολλά κείμενα σημαντικά όπως το ψήφισμα για τη δημιουργία ενός μίνιμουμ κοινού πλαισίου για το εργασιακό καθεστώς των καλλιτεχνών της ΕΕ, την ενίσχυση του ρόλου των γυναικών και των νέων στον χώρο του πολιτισμού και άλλα. Αυτό που θα κάνω είναι μέχρι το τέλος της θητείας μου να αγωνίζομαι για το καλύτερο». Το καλύτερο είναι σχετικό, αλλά το καλύτερο αντικειμενικά είναι εκείνο που μας κρατά ενωμένους και μας επιτρέπει να προχωρήσουμε μαζί χωρίς δεύτερες σκέψεις και εφήμερα εμπόδια. Ποια είναι όμως τα ταμπού πρέπει να «σπάσουμε» ως Έλληνες αν θέλουμε πραγματικά να είμαστε μέρος της Ευρώπης από κάθε άποψη; «Εξαρτάται. από το 1981 μέχρι σήμερα, έχουμε συμπληρώσει 40 χρόνια, κάτι περισσότερο δηλαδή από μια γενιά μέσα σε αυτήν την “οικογένεια” που ονομάζεται σήμερα Ευρωπαϊκή Ένωση και σίγουρα η πραγματικότητα έχει αλλάξει σε σχέση με τα πρώτα χρόνια της ένταξής μας. Νομίζω η πλειοψηφία των Ελλήνων νιώθουν πολίτες της Ευρώπης και δεν νιώθουν ούτε κατώτεροι, ούτε ανώτεροι των άλλων Ευρωπαίων και δεν έχουν ανάγκη να σπάσουν κανένα ταμπού. Θα έλεγα ότι αν υπάρχει κάποιο δικό μας στοιχείο που πρέπει να ξεπεράσουμε, είναι μια αλήθεια που όλοι μας γνωρίζουμε, ότι μόνο ενωμένοι προχωράμε μπροστά. Το λέω αυτό γιατί, όσα χρόνια της ζωής μου έχω ζήσει εκτός Ελλάδας, εντυπωσιάζομαι από το πόσο ενωμένοι είναι οι Έλληνες στο εξωτερικό. Πραγματικά, βοηθούν ο ένας τον άλλον στα πάντα και γι’ αυτό δεν με εκπλήσσει που βλέπω τους Έλληνες στο εξωτερικό να διαπρέπουν. Νομίζω λοιπόν ότι αυτό χρειάζεται να το κάνουμε και εντός Ελλάδος… όχι για να είμαστε πραγματικά μέρος της Ευρώπης αλλά γιατί μόνο ενωμένοι μπορούμε να πάμε μπροστά» σημειώνει ο Αλέξης Γεωργούλης και κάπως έτσι με μήνυμα-κλειδί… πήραμε βαθιά ανάσα για όσα θα έρθουν και θα βάλουμε τα δυνατά μας για να τα προσπαθήσουμε όλοι μαζί.
Συνέντευξη στην Ελένη Σκάρπου