Μερικές σκέψεις για τον φετινό διαφορετικό μας χειμώνα.
Κάθε φορά που σκέφτομαι τη λέξη «χειμώνας» μου έρχονται στο μυαλό οι «Κυνηγοί του χιονιού». Ο Πίτερ Μπρέγκελ ο πρεσβύτερος που φιλοτέχνησε τον πίνακα, σίγουρα δεν είχε στο μυαλό του τους παραζαλισμένους και ανήσυχους κατοίκους των αστικών κέντρων που πλήττει η πανδημία. Ωστόσο η όλη σύνθεσή του, καθηλωτική με τη διαχρονική της ισχύ, δε σταματά να λέει μέσα στους αιώνες την ίδια ιστορία, την πιο βαθιά ιστορία των ανθρώπων: η επιβίωση ήταν πάντα ένας ακαταπόνητος αγώνας, πότε δεν ήταν κάτι εύκολο, ούτε απλό.
Ο φετινός χειμώνας, πριν ακόμη φτάσει, είναι «ξεζουμισμένος» και κουβαλάει κάτι ζοφερό από τη διαρκή διαπραγμάτευσή μας με την αβεβαιότητα, κουβαλάει έγνοιες για την υγεία και την οικονομία, τις διαρκείς μύχιες ανησυχίες που δεν αφήνουν ποτέ την ανθρώπινη ύπαρξη. Ταυτόχρονα έχει αόριστες ελπίδες και στο βάθος μια βαθιά επιθυμία για λύτρωση, μια ανάγκη να έρθει κάτι καλύτερο, σπουδαιότερο, σημαντικότερο, κάτι που θα φέρει ένα νέο νόημα.
Γιατί η απώλεια του νοήματος, ο θολός βυθός αυτής της νέας παγκόσμιας και σαρωτικής εμπειρίας παρέσυρε μαζί του πρώτα αυτό, το νόημα που είναι κάθε φορά και ξεχωριστό για τον καθένα, αυτό που κάνει τη ζωή να αξίζει, που μας κινητοποιεί κάθε πρωί και μας δίνει κάτι να ονειρευόμαστε τη νύχτα. Ο φετινός, διαφορετικός χειμώνας είναι και μια μάχη για τον επαναπροσδιορισμό αυτού του νοήματος, σε όσους κατάφεραν με κάποιο τρόπο να το διατηρήσουν και να το επανακατακτήσουν αλλά και σε όσους το έχασαν, κάτι που δεν ήταν και τόσο δύσκολο να συμβεί.
Με άλλα λόγια ο φετινός χειμώνας μοιάζει να είναι περισσότερο ανασύνταξης, αναστοχασμού, επιστροφής στα βασικά, με τόπους μυστικούς από τους οποίους κάποιος μπορεί να αντλήσει παρηγοριά αλλά και με επιλογές που φέρνουν ψυχική ανάταση, αυτή που τόσο απεγνωσμένα αναζητάμε. Αναμένοντας την καλή είδηση που θα φέρει κάτι από τη προηγούμενη ζωή μας πίσω, με τα τραύματά της βεβαίως και τις μεγάλες αλλαγές που θα σηματοδοτήσουν άλλες, ας επιχειρήσουμε να κάνουμε αυτό το διάστημα κατά κάποιο τρόπο χρήσιμο για τις ζωές μας.
Είναι βασικό να μείνουμε υγιείς, να προσέξουμε εκείνους που ζουν μαζί μας, να βρούμε έναν τρόπο να συνυπάρξουμε μέσα από τις εκρηκτικές ανάγκες του καθενός, όχι πάντα συμβατές μεταξύ τους, αλλά ας δουλέψουμε μαζί για έναν κοινό σκοπό: να περάσουν οι σκοτεινές μέρες (;) και να μας βρουν όρθιους, όταν θα έρθουν οι καλύτερες. Όρθιοι σημαίνει και επαγγελματικά ενεργοί, γιατί η μάχη για να υπάρξει μια επομένη μέρα και για τη δουλειά μας παραμένει από τις πιο αδυσώπητες του φετινού διαφορετικού χειμώνα. Ο ιστορικός Γιουβάλ Νόα Χαράρι -και ιστορικός του μέλλοντος μεταξύ άλλων- στο σύντομο πέρασμά του από την Ελλάδα δήλωσε σε συνέντευξή του πως «στον 21ο αιώνα για να μείνει κανείς στο παιχνίδι θα πρέπει να ανακαλύψει πολλές φορές τον εαυτό του». Σχολιάστηκε από πολλούς και αρνητικά, όπως πάντα συμβαίνει με τις σκληρές, εξουθενωτικές αλήθειες.
Δυστυχώς οι αγκαλιές, τα φιλιά, τα αγγίγματα θα εξακολουθήσουν να μας λείπουν. Μετά από τόσους μήνες πανδημίας είμαστε πλέον σε θέση να καταλάβουμε τις βαθιές αλλαγές, τις μετατοπίσεις, τα κενά , τα συναισθηματικά «χαντάκια» που φέρνει η απουσία τους γιατί, όσο κι αν προσπαθήσαμε να το διαχειριστούμε, τίποτε δεν κατάφερε να αντικαταστήσει την πιο ζεστή και τρυφερή εκδοχή της ανθρώπινης συμπεριφοράς: εκείνη που φιλά, αγκαλιάζει, αγγίζει για να δείξει αγάπη, έρωτα, φιλία, συγχώρεση ή απλώς για να δώσει το έναυσμα για μια νέα αρχή.
Ο φετινός, διαφορετικός χειμώνας αναζητά πάνω από όλα απαντήσεις σε μια ρευστή μεταιχμιακή εποχή, ψάχνει να βρει τις λύσεις που ενώνουν, που φέρνουν πιο κοντά διαφορετικούς ανθρώπους, που έχουν ανάγκη από νέες ιστορίες, νέες αφηγήσεις. Η λογοτεχνία, το σινεμά, οι ιδέες, οι άνθρωποι που μας εμπνέουν, βρίσκονται πάντα εκεί για να μας βοηθήσουν να ξεκαθαρίσουμε τι αξίζει, τι κάνει τη ζωή μας καλύτερη και της δίνει νόημα. Αυτόν τον διαφορετικό χειμώνα με τις μάσκες, τις αποστάσεις, τους περιορισμούς, τα μέτρα, την ανασφάλεια στεκόμαστε μπερδεμένοι μπροστά στους νέους καιρούς, αδυνατώντας να κατανοήσουμε το βάθος και την ένταση της εμπειρίας μας, αποφασισμένοι ωστόσο να τους αντιμετωπίσουμε με κάθε τι που έχουμε διαθέσιμο. Τη δύναμη που έχουμε αντλήσει από τις μέχρι τώρα αναποδιές της ζωής, τη μετατόπιση και απαλλαγή από αντιλήψεις που εισχώρησαν βαθιά στο κεφάλι μας αλλά που πλέον δεν μας είναι χρήσιμες, με τα μάτια και το μυαλό ανοιχτά σε αυτά που φέρνει ένα ακατανόητο για την ώρα μέλλον, κι ας μην μας είναι ευχάριστα. Και θα το κάνουμε με τα βιβλία μας, τις μουσικές μας, τους ανθρώπους που αγαπάμε. Είναι βέβαιο πως κάποια στιγμή κι αυτή η κρίση θα τελειώσει. Δεν γνωρίζουμε το πότε, ούτε το πώς αλλά θα τελειώσει. Σπάνια σε τέτοια καταλυτικά βιώματα έχουμε τη δυνατότητα να πιάσουμε τα πράγματα από εκεί που τα αφήσαμε. Αντίθετα, αυτά μας έρχονται αλλαγμένα, αγνώριστα, θολά κι ανεξερεύνητα αλλά αυτά είναι τα πράγματα της ζωής μας. Της μίας και μοναδικής που έχουμε να ζήσουμε.
Γράφει η Εύη Καρκίτη
*Αναδημοσίευση από το εξαμηνιαίο freepress περιοδικό του ΚΘΒΕ «ΠΡΑΞΗ» (ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2020 – ΑΝΟΙΞΗ 2021)
