Photo: Κώστας Πούλιος
Στο άλλοτε «πολύχρωμο», κοσμοπολίτικο παραλιακό μέτωπο σπάνια πλέον ακούς ξένη γλώσσα. Η Θεσσαλονίκη χάνει φέτος κοντά στο 1,5 εκατομμύριο διανυκτερεύσεις επισκεπτών, ενώ η εμπορική αγορά και η εστίαση στενάζουν. Η κτηματαγορά είναι «παγωμένη» και οι περισσότεροι φοιτητές δεν ήρθαν στην πόλη, αφού παρακολουθούν μαθήματα εξ αποστάσεως. Οι εργαζόμενοι ζουν στην αβεβαιότητα ενός ρευστού τοπίου. Οι φορείς των τεχνών από την πλευρά τους, επινοούν εναλλακτικούς τρόπους προκειμένου να δώσουν απαραίτητες «ανάσες» πολιτισμού.
Η πόλη βρίσκεται σε …safemode. Προσέχει, φοβάται, αγωνιά και περιμένει, την ώρα που τα lockdown έχουν γίνει συνήθεια. Παράγοντες της αγοράς και εκπρόσωποι φορέων σκιαγραφούν για το περιοδικό ΠΡΑΞΗ την εικόνα που έχει διαμορφωθεί και διατυπώνουν τις εκτιμήσεις τους για τον μακρύ χειμώνα της αβεβαιότητας που δεν θα μοιάζει καθόλου με τους προηγούμενους.
ΤΙ ΦΕΡΝΕΙ Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ…
Σε ξενοδοχεία:
Τα στοιχεία οκταμήνου της Ένωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης είναι αποκαλυπτικά του πλήγματος που δέχθηκε ο κλάδος της φιλοξενίας: Η πόλη είχε σε αυτό το διάστημα 1.055.650 λιγότερες διανυκτερεύσεις σε σχέση με το αντίστοιχο του 2019. Αν παραληφθεί η προ-Covid περίοδος στις αρχές του έτους, η εικόνα γίνεται ακόμη πιο ζοφερή και προδιαγράφει την συνέχεια.
Πιο αναλυτικά, το Ισραήλ που μέχρι πέρυσι ήταν πρώτη χώρα προέλευσης επισκεπτών της «μικρής Ιερουσαλήμ», κατρακύλησε φέτος στην 11η θέση, με πτώση διανυκτερεύσεων κατά 94,66% (μόλις 6.868 έναντι 128.620 το αντίστοιχο οκτάμηνο του 2019). Στο ίδιο διάστημα οι επισκέπτες από την Τουρκία ήταν λιγότεροι κατά 86,5%, από τις ΗΠΑ 85,81%, από την Σερβία 79,29% και από το Ηνωμένο Βασίλειο 77,98%. Στον αντίποδα, οι Έλληνες στήριξαν τον τουρισμό της πόλης –αν και κατά 50,66% λιγότεροι- ενώ οι Κύπριοι ανέβηκαν στην πρώτη θέση των χωρών του εξωτερικού.
Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ένωσης Ξενοδόχων, Ανδρέα Μανδρίνο, τα ξενοδοχεία λειτουργούσαν το φθινόπωρο με μέση πληρότητα 25%, ενώ αντίστοιχο ήταν και το ποσοστό απασχόλησης των εργαζόμενων, με τους υπόλοιπους να βρίσκονται σε καθεστώς αναστολής εργασίας.
«Σήμερα όποιος επιλέγει να λειτουργεί, βάζει χρήματα. Αν έχει οφειλές από προηγούμενα χρόνια, το μέλλον είναι προδιαγεγραμμένο. Ήδη υπάρχουν συνάδελφοι που έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους και δε θα ανοίξουν ξανά», λέει στην ΠΡΑΞΗ, προσθέτοντας πως η ματαίωση της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης του Σεπτεμβρίου επέφερε ίσως το πιο καίριο πλήγμα. «Με τα έσοδα της ΔΕΘ βγάζαμε τους μήνες πριν τον χειμώνα, εξασφαλίζαμε την κάλυψη υποχρεώσεων σε προμηθευτές, δώρο Χριστουγέννων για το προσωπικό και άλλα έξοδα. Φοβάμαι πως πολλοί αργά ή γρήγορα θα κλείσουν», σημειώνει.
Σε bnb και ακίνητα:
Οκτώ στους δέκα πρωτοετείς φοιτητές τα προηγούμενα χρόνια είχαν εξασφαλίσει στέγη στη Θεσσαλονίκη ως τον Αύγουστο. Φέτος μόλις το 25% – 30% των πρωτοετών είχε εγκατασταθεί ως τα τέλη Οκτωβρίου, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των φοιτητών παλαιότερων ετών δεν είχαν ακόμη εγκατασταθεί. Με το κλείσιμο των πανεπιστημίων οι περισσότεροι γύρισαν στους τόπους καταγωγής τους.
Την ίδια ώρα, η κάθετη πτώση στη ζήτηση ακινήτων βραχυχρόνιας μίσθωσης (τύπου airbnb) επανέφερε περισσότερα από 500 νέα ή ανακαινισμένα διαμερίσματα στη μακροχρόνια μίσθωση, αλλά στην πλειονότητά τους παραμένουν στα αζήτητα. Οι αγοραπωλησίες ακινήτων παρουσιάζουν πτώση ως και 60% ενώ στα εμπορικά καταστήματα αλλά και ευρύτερα στο λιανικό εμπόριο παρατηρείται αύξηση των ηλεκτρονικών αγορών.
«Η κατάσταση είναι χειρότερη ακόμη και από αυτή της βαθιάς κρίσης του 2015. Τότε ήξερες, με τι είχες να παλέψεις. Τώρα κυριαρχεί ανασφάλεια, η οποία δεν εξαρτάται από οικονομικούς δείκτες. Ο εχθρός είναι αόρατος», αναφέρει ο Κώστας Γεωργάκος, πρόεδρος του Παρατηρητηρίου Τιμών και Εκτιμήσεων Ακινήτων Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Σε εστίαση – καφέ:
Το 20% των επιχειρήσεων υγειονομικού ενδιαφέροντος της Θεσσαλονίκης (εστίαση, καφέ, μπαρ) έχει ήδη κλείσει για λόγους που αποδίδονται κυρίως στο lockdown της άνοιξης και σύμφωνα με τους επιχειρηματίες του κλάδου, άλλο ένα 10% – 15% απειλείται με «λουκέτο» τον χειμώνα.
«Μετά το δίμηνο lockdown ακολούθησε η κάθετη πτώση του τουρισμού, στον οποίο βασίζονται οι περισσότερες επιχειρήσεις κυρίως του κέντρου. Μετά ήρθε η ακύρωση της ΔΕΘ και νέο lockdown» λέει στο ΠΡΑΞΗ ο Ιωάννης Φιλοκώστας, πρόεδρος της Ένωσης Εστιατόρων, Ψητοπωλών και Καφέ – Μπαρ Νομού Θεσσαλονίκης.
Ο ίδιος υπολογίζει την πτώση του τζίρου κατά μέσο όρο στο 40% – 60% στις επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος πριν από το lockdown του φθινοπώρου, με μεγάλες αποκλίσεις ανάλογα με το είδος, την περιοχή και άλλους παράγοντες. Το κυριότερο που έχει αφήσει η πανδημία, όπως λέει, είναι η πεσμένη ψυχολογία του κόσμου.
Σε εργασία:
Μόλις 3.500 εργαζόμενοι σε ολόκληρη την Κεντρική Μακεδονία είχαν δηλωθεί στην Εργάνη ως το τέλος Σεπτεμβρίου για εργασία εξ αποστάσεως, έναντι 232.000 στην Αττική, όπου η τηλεργασία ήταν υποχρεωτική για το 40% των εργαζομένων.
Το Νοέμβριο το μέτρο άρχισε να εφαρμόζεται και στη Θεσσαλονίκη. Οι καταγγελίες δεν έλειψαν και αυτή τη φορά για περιστατικά καταχρηστικής εφαρμογής. «Η τηλεργασία έγινε ευκαιρία για κάποιους εργοδότες να καταπατήσουν το ωράριο, να αλλάξουν συμβάσεις εργασίας, να μειώσουν αμοιβές, να χορηγήσουν υποχρεωτικές άδειες άνευ αποδοχών», υπογραμμίζει ο πρόεδρος του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, Χάρης Κυπριανίδης, προσθέτοντας και τις αναφορές για υποχρεωτική απασχόληση εργαζόμενων που βρίσκονται σε καθεστώς αναστολής εργασίας. Ο ίδιος δεν κρύβει την ανησυχία του για περαιτέρω αύξηση της ανεργίας, όταν λήξει η «μηχανική υποστήριξη» της αναστολής.
Σε εμπόριο:
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Εμπορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, Παντελή Φιλιππίδη, τα περισσότερα καταστήματα της πόλης έβγαλαν το φθινόπωρο με το 40% ως 50% του τζίρου που είχαν την ίδια περίοδο πέρυσι. «Έχουμε 17 κλειστά καταστήματα στην Τσιμισκή, τον δεύτερο εμπορικότερο δρόμο στην Ελλάδα, μετά την Ερμού στην Αθήνα. Τα λουκέτα είναι πολλά στην Εγνατία, στην Ερμού, στη Βενιζέλου, στην Ι.Δραγούμη, ενώ στις περιφερειακές αγορές, εκτός κέντρου, η κατάσταση είναι δραματική», σημειώνει.
Ο κ.Φιλιππίδης επισημαίνει πως ο Covid επιτάχυνε την «στροφή» μεγάλου μέρους της αγοράς στο ηλεκτρονικό εμπόριο. «Κάποια φυσικά καταστήματα θα κλείσουν ή θα περιοριστούν σε άλλους, μικρότερους χώρους, σε μια προσπάθεια να μειώσουν τα λειτουργικά τους κόστη και να στραφούν στο e-shop. Και εκεί όμως τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Χρειάζεται να επενδύσει κανείς σε καλές πλατφόρμες και να πληρώσει για την προβολή του, ώστε να πάρει το μερίδιο που προσδοκά», σημειώνει.
Ο ΙΑΜΑΤΙΚΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Διαδικτυακές προβολές θεαμάτων και ένα αυστηρό πλέγμα προστασίας όταν επιτρέπεται η παρουσία κοινού (μάσκες, αποστάσεις, περιορισμένες, πληρότητες, ηλεκτρονικό εισιτήριο, κατάργηση διαλειμμάτων κ.ά.), συνθέτουν το σκηνικό της νέας πραγματικότητας στον χώρο του πολιτισμού. Οι μεγάλοι φορείς της τέχνης στην πόλη –ΚΘΒΕ, Μέγαρο Μουσικής, Φεστιβάλ Κινηματογράφου, ΜΟΜus κ.ά.- λαμβάνουν τα μέτρα τους και ταυτόχρονα επινοούν εναλλακτικές «ενέσεις» διεξόδου σε ένα κουρασμένο κοινό, ενώ οι μικρότεροι δίνουν αγώνα επιβίωσης.
Με στόχο να μην αποκοπούν οι πολίτες από τη θεατρική τέχνη, όπως επισημαίνει η πρόεδρος του ΔΣ του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος, Γιαννούλα Καρύμπαλη – Τσίπτσιου, το ΚΘΒΕ προσάρμοσε άμεσα τον βηματισμό του στις νέες απαιτήσεις, σε δύο κατευθύνσεις ταυτόχρονα: Αφενός με τη συστηματοποίηση και ανάπτυξη εναλλακτικών τρόπων παραγωγής καλλιτεχνικών δράσεων, διαθέσιμων ψηφιακά και εύκολα προσβάσιμων για το ευρύ κοινό∙ αφετέρου με τη λειτουργία των σκηνών –όποτε επιτρέπεται- και τη διεξαγωγή των παραστάσεων, τηρώντας πιστά τα υγειονομικά πρωτόκολλα. «Αποτελεί χρέος μας να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με την πόλη και τους ανθρώπους της, με όχημα τη τέχνη, σε μια περίοδο, που όλοι το έχουμε τόσο ανάγκη. Άλλωστε, ο ρόλος της τέχνης ήταν και θα είναι πάντα ιαματικός», σημειώνει.
Ρεπορτάζ Βασίλης Ιγνατιάδης
*Αναδημοσίευση από το εξαμηνιαίο freepress περιοδικό του ΚΘΒΕ «ΠΡΑΞΗ» (ΧΕΙΜΩΝΑΣ-ΑΝΟΙΞΗ 2021)
