Ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε επηρεάζει δραστικά τα συναισθήματα που βιώνουμε.
Όταν ένα άτομο σκέφτεται «σωστά», τότε νιώθει σαφώς καλύτερα, καθώς η ορθή σκέψη θέτει ένα πλαίσιο συναισθηματικής κατανόησης του εαυτού και των καταστάσεων που βιώνουμε. Αυτό με τη σειρά του επηρεάζει τη συμπεριφορά και φυσικά τον τρόπο που βιώνουμε καταστάσεις, τις επιλογές μας. Για παράδειγμα, εάν σκέφτομαι πως δεν θα καταφέρω να τα πάω καλά στην επαγγελματική συνέντευξη που έχω να δώσω αύριο, αρχίζω να αγχώνομαι. Πιθανώς έρχεται να προστεθεί ένα «δεύτερο χέρι» άγχους που αφορά το γεγονός ότι αγχώθηκα, δηλαδή αγχώνομαι που είμαι αγχωμένος και πως αυτό θα επηρεάσει τις επιδόσεις μου. Η συμπεριφορά μου κατά τη διάρκεια της συνέντευξης πιθανώς να επηρεαστεί κατά τέτοιο τρόπο από τα συναισθήματά μου που να καθορίσει το αποτέλεσμα. Μια πιθανή απόρριψη θα ανατροφοδοτήσει τις αρνητικές σκέψεις με αποτέλεσμα να πέσω σε έναν φαύλο κύκλο αρνητικών σκέψεων – αποτυχιών και ούτω καθεξής. Τι μπορεί να γίνει για να αποφύγουμε τέτοιες καταστάσεις;
Να επιδιώκουμε μια βαθιά «κατάδυση» στην πολυπλοκότητα των συναισθημάτων που βιώνουμε καθημερινά. Από χαρά και ενθουσιασμό μέχρι απογοήτευση και θλίψη, το ευρύ φάσμα των συναισθημάτων μας μπορεί να είναι δύσκολο να διερευνηθεί, καθώς τα συναισθήματα πολλές φορές θολώνουν την κρίση μας. Είναι τεράστια πρόκληση η αποδοχή και διαχείρισή τους. Είναι πολλές φορές αρκετά δύσκολο να εντοπίζουμε τι ακριβώς νιώθουμε, διότι βιώνουμε ένα μείγμα συναισθημάτων ανά πάσα ώρα και στιγμή. Εδώ παίζει τεράστιο ρόλο η αυτογνωσία. Εξασκούμενοι στην αυτεπίγνωση, δίνοντας έμφαση στο να παρατηρούμε και να ξεχωρίζουμε τι νιώθουμε, είναι πιο εύκολο να το διαχειριστούμε και να το λεκτικοποιήσουμε. Έτσι σιγά-σιγά αποδεχόμαστε ό,τι νιώθουμε, διότι η καταπίεση των συναισθημάτων μπορεί να οδηγήσει σε ψυχοσωματικά συμπτώματα και συναισθηματική δυσφορία.
Αφού κατανοήσουμε το συναίσθημα και το αποδεχτούμε μπορούμε να το «δουλέψουμε» με τη λογική. Είναι φυσιολογικό να αισθανόμαστε θυμό, άγχος, στεναχώρια κ.λπ. και σίγουρα δεν είναι κακό να νιώθουμε. Ο τρόπος όμως που εκφράζουμε π.χ. τον θυμό μας μήπως είναι επιβλαβής; Μπορεί να γίνει εποικοδομητικός; Επίσης παίζει ρόλο η ένταση των συναισθημάτων. Όταν είναι πολύ έντονα έως και εξουθενωτικά χρειάζεται να κατεβάσουμε ταχύτητα και το αντίστροφο. Γενικά η μέση οδός αποτελεί σχεδόν πάντα την καλύτερη λύση. Γιατί ακόμα και ο υπερβολικός ενθουσιασμός, η υπερδιέγερση, μπορεί να φαντάζουν σε πρώτη ανάγνωση ευχάριστα, αλλά, αν αυτή η ένταση εμμένει για καιρό, αποτελεί πρόβλημα. Στην περίπτωση αυτή βοηθάει πολύ τόσο η αυτοπαρατήρηση που προαναφέρθηκε όσο και η ανθρώπινη επαφή και επικοινωνία. Οι άνθρωποι έχουμε μεγάλη ανάγκη το συναισθηματικό μοίρασμα και την εγγύτητα. Επικοινωνώντας τα συναισθήματά μας στους κοντινούς μας ανθρώπους βελτιώνουμε την ψυχική μας υγεία και ηρεμούμε ψυχικά. Μια ζεστή αγκαλιά, μια καλή κουβέντα μπορεί να τα αλλάξει όλα.
Η ενσυναίσθηση
Κι εδώ ερχόμαστε στο συναίσθημα του «άλλου». Καλό είναι να μην κολλάμε στην αυτοδιαχείριση, αλλά να ενισχύσουμε εξίσου την ενσυναίσθηση, την ικανότητά μας να αναγνωρίζουμε τα συναισθήματα των άλλων να τα αποδεχόμαστε και να είμαστε συναισθηματικά διαθέσιμοι και υποστηρικτικοί. Μια σημαντική συμβουλή είναι να δουλεύουμε όσο το δυνατόν περισσότερο μπορούμε μέσω της προσωπικής επαφής με τη φυσική μας παρουσία, κοιτώντας τον άλλο στα μάτια και λιγότερο με την χρήση της τεχνολογίας. Τα social media άνοιξαν νέους δρόμους και δυνατότητες, αλλά δεν μπορούν και δεν πρέπει να υποκαταστήσουν την ανθρώπινη επαφή.
Όρια και πράξειςΤέλος, το συναίσθημα που μας στενεύει, που μας δυσκολεύει καθημερινά, αποτινάσσεται με δύο κυρίως διαδικασίες. Τη λήψη αποφάσεων και την οριοθέτηση. Για τη λήψη αποφάσεων πρέπει να ορίσουμε ξεκάθαρα το συναισθηματικό πρόβλημα για το οποίο θα λάβουμε την απόφαση, να ζυγίσουμε τα υπέρ και τα κατά και να λάβουμε υπόψιν όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες και επιλογές που έχουμε στη διάθεσή μας. Όσο για τα όρια πρέπει να γνωρίζουμε τις γραμμές μας και να τις επικοινωνούμε προς τα έξω καθαρά και ξάστερα. Για παράδειγμα ένα άτομο μπορεί να εντοπίσει ότι νιώθει δυσφορία γιατί βρίσκεται σε έναν κακό γάμο. Θα χρειαστεί να θέσει όρια και να λάβει αποφάσεις για να προχωρήσει συναισθηματικά μπροστά.
ΓΡΑΦΕΙ:
Άλκηστις Κεπαπτσόγλου
Ψυχολόγος
