Καμία «μέρα στη δουλειά» δεν είναι ίδια, αν είσαι εντατικολόγος, ψυχίατρος σε γραμμή παρέμβασης στην αυτοκτονία, ή ιατρός καταστροφών. Πώς είναι να διαχειρίζεσαι ζωές σε ακραίες καταστάσεις;
Ένας 45χρονος πατέρας με βαριά COVID-19 αγκομαχά για μια ανάσα, εκλιπαρώντας τον εντατικολόγο και φίλο του να τον βοηθήσει. Μια γυναίκα 90 ετών ζητά οδηγίες από τον ψυχίατρο για το πώς θα φύγει ήσυχα από τη ζωή, που δεν έχει νόημα πια, μετά τον χαμό του επί 64 χρόνια συντρόφου της. Πενήντα πέντε τραυματίες σε τροχαίο με λεωφορείο χρειάζονται πρώτες βοήθειες επί τόπου, διαλογή και διακομιδή σε νοσοκομείο. Τρεις εργαζόμενοι – λειτουργοί της υγείας, της διάσωσης και της κοινωνικής υποστήριξης, περιγράφουν στην ΠΡΑΞΗ ακραίες καταστάσεις που καλούνται να διαχειριστούν καθημερινά.
Στον «μαύρο» Νοέμβρη της COVID-19
«Δεν μπορώ να αναπνεύσω, βοήθα». Το μήνυμα που είναι αποθηκευμένο στο κινητό του διευθυντή της Β΄ ΜΕΘ του νοσοκομείου «Γ. Παπανικολάου», Νίκου Καπραβέλου, στοιχειώνει τη μνήμη του, ακόμα και σήμερα, τρία χρόνια μετά. Ο Κώστας ήταν αδελφικός του φίλος, μόλις 45 ετών. Ήταν ο «μαύρος» Νοέμβρης του 2020, όταν ο άγνωστος ακόμα κορωνοϊός θέριζε δεκάδες ζωές καθημερινά. «Δεν μπόρεσα να τον βοηθήσω, αυτό θα με συνοδεύει μια ζωή», εξομολογείται ο εντατικολόγος, ο οποίος κοντά στη δύση μιας επαγγελματικής διαδρομής 40 ετών κλήθηκε να δώσει άνισες μάχες εμπροσθοφυλακής με έναν ύπουλο εχθρό. Παρόλο που κέρδισε πολλές, δεν ξεχνά αυτές που χάθηκαν. Πώς διαχειρίζεται ο γιατρός της πρώτης γραμμής το να λειτουργεί πάνω στη λεπτή γραμμή που χωρίζει τη ζωή από τον θάνατο ;
«Είναι αλήθεια πως δεν κάνουν όλοι για αυτή τη δουλειά. Δεν είναι στατιστική -τόσοι πέθαναν εντός ΜΕΘ, τόσοι εκτός. Διαχειρίζεσαι ανθρώπινη ζωή, τον 16χρονο, τον πατέρα, τους συγγενείς που κρέμονται από τα χείλη σου», επισημαίνει, αποκαλύπτοντας πως και ο ίδιος χρειάστηκε χρόνια για να ξεπεράσει το στρες που συνοδεύει το βάρος της ευθύνης στην αρχή αυτής της διαδρομής. «Το μετέφερα δυστυχώς και στο σπίτι μου, στην οικογένεια και στα παιδιά μου. Δεν περιγράφεται πώς νιώθεις όταν σου λένε πεθαίνει ο ασθενής στον διάδρομο και δεν υπάρχει κρεβάτι εντατικής».
Οι φωνές πίσω από τη γραμμή 1018
«Δεν έχω κατάθλιψη, έχω μεγάλη θλίψη μόνο, πολύ μεγάλη, που είμαι αναγκασμένη να ζω χωρίς το στήριγμά μου στα άχρηστα πλέον 90 μου χρόνια, μετά από 64 χρόνια μαζί του». Η κυρία ζητούσε τη συμβουλή των ανθρώπων της «Κλίμακας» ώστε να φύγει ήσυχα από τη ζωή. «Ένα αίτημα που πολλές φορές το ακούμε στις κλήσεις, που μας δυσκολεύει, μας προβληματίζει, αλλά και μας ωριμάζει», λέει ο Κυριάκος Κατσαδώρος, ψυχίατρος, επιστημονικός διευθυντής του Φορέα. Η Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία 1018 δέχεται από 50 ως 70 κλήσεις καθημερινά, εκ των οποίων οι μισές εντάσσονται στο αυτοκτονικό φάσμα και χρήζουν άμεσης παρέμβασης και διαχείρισης. Συνήθως καλούν νέα άτομα, 15 ως 25 ετών, και άνθρωποι παραγωγικών ηλικιών 35-55. Ένα μέρος αφορά ανθρώπους της τρίτης ηλικίας και άτομα με καταληκτικές ασθένειες που ζητούν τρόπους ευθανασίας.
Ποιο είναι το βάρος της ευθύνης που επωμίζεται προσωπικά ο ψυχίατρος; «Η ερώτηση αγγίζει ένα σοβαρό και πολύπλευρο επιστημονικό και ηθικό ζήτημα, που η οπτική γωνία που το βλέπει ο κάθε επαγγελματίας καθορίζει την στάση του απέναντι στα γενεσιουργά αίτια διαφόρων ασθενειών χρόνιων ή όχι», απαντά ο κ. Κατσαδώρος και προσθέτει πως η ευθύνη και η αξιολόγηση του επαγγελματία υγείας βασίζεται σε συνεχή εκπαίδευση και ενημέρωση, ώστε ο θεραπευτής να μπορεί να προσεγγίζει κάθε κατάσταση εφοδιασμένος με γνώσεις και υπομονή.
Ιατρός καταστροφών
Σεισμοί, πλημμύρες, πυρκαγιές, πολύνεκρα τροχαία. Όταν συμβαίνουν γεγονότα που οι διαθέσιμοι πόροι του ΕΚΑΒ (ασθενοφόρα και πληρώματα βάρδιας) δεν επαρκούν για να τα αντιμετωπίσουν, αναλαμβάνει το Ειδικό Τμήμα Ιατρικής Καταστροφών (ΕΤΙΚ). Η Στέλλα Χαριτίδου, αναισθησιολόγος–επειγοντολόγος, μέλος του ΕΤΙΚ-ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης, έλαβε μέρος τον τελευταίο χρόνο σε δεκάδες περιστατικά, εκ των οποίων τρία την έχουν σημαδέψει: Η σιδηροδρομική τραγωδία των Τεμπών, η εκκένωση του νοσοκομείου Αλεξανδρούπολης στη μεγα- πυρκαγιά του Έβρου και η σύγκρουση τουριστικού λεωφορείου με δύο ΙΧ, με 4 νεκρούς και 55 τραυματίες στην εθνική οδό Θεσσαλονίκης Κιλκίς, τα ξημερώματα της 10ης Σεπτεμβρίου.
Στο τελευταίο συμβάν, θυμάται πως χρειάστηκε να στηθεί επί τόπου ένα μικρό υπαίθριο νοσοκομείο για τη διαχείριση των δεκάδων τραυματιών που απεγκλωβίζονταν από το αναποδογυρισμένο διώροφο λεωφορείο. «55 ασθενείς στα χέρια ενός γιατρού είναι κάτι που πολλές φορές μπορεί να σε ξεπεράσει, αναφέρει και συμπληρώνει: «Διαχειρίζεσαι πολλές ζωές ταυτόχρονα. Πολύ συχνά ασθενείς που έχεις ήδη εκτιμήσει και περιμένουν τη διακομιδή τους, μπορεί να επιδεινωθούν. Πρέπει να περάσεις στον επόμενο, αλλά επανεκτιμάς συνέχεια και αυτούς που έχεις ήδη δει». Τι μένει πίσω όταν η ολοκληρώνεται η επιχείρηση; «Κάποια περιστατικά μας σημαδεύουν. Δεν σας κρύβω ότι έχουν υπάρξει συμβάντα τα οποία τα έχω κουβαλήσει για πάρα πολλές μέρες μαζί μου. Όμως τη στιγμή που συμβαίνει λειτουργώ με πρωτόκολλα και προσπαθώ να μην επηρεάζομαι συναισθηματικά. Επηρεάζομαι μετά».
ΓΡΑΦΕΙ: Βασίλης Ιγνατιάδης
*Αναδημοσίευση από το εξαμηνιαίο freepress περιοδικό του ΚΘΒΕ «ΠΡΑΞΗ»
