Έχοντας βιώσει το σκληρό συναίσθημα να παρακολουθώ δραστηριότητα για χρόνια την οποία δεν ήθελα ούτε καν να σκέφτομαι, μόνο και μόνο επειδή ο πατέρας μου με ονειρευόταν καλαθοσφαιριστή, λέω πάντα στους γονείς ένα πράγμα· το θέμα δεν είναι μέσα από ένα χόμπι να ικανοποιήσουμε τις δικές μας επιθυμίες απέναντι στο παιδί μας αλλά να επιτρέψουμε να ανακαλύψει τις δικές του δεξιότητες και να τις αναπτύξει. Έστω κι αν αυτές δεν είναι του γούστου μας.
Και θα το κάνω πιο συγκεκριμένο. Αν είχα αυτή τη στιγμή ένα παιδί στην ηλικία των 5 ετών και μου έλεγε «μπαμπά θέλω να πάω ποδόσφαιρο», το πιθανότερο είναι να πάθαινα καρδιακό επεισόδιο! Το θέτω χάριν υπερβολής για να τονίσω τη δική μου απόσταση από το ποδόσφαιρο και ότι αυτό περικλείει. Ωστόσο το σοκ του πρώτου ακούσματος θα το διαδεχόταν μια λογική προσέγγιση. Ποιοι λόγοι τον οδήγησαν να επιλέξει το ποδόσφαιρο. Πως σκέφτεται αυτό το άθλημα; Τι ρόλο έπαιξε η παρέα του. Υπάρχει ανάγκη για να αθληθεί ομαδικά; Βασισμένος στην παραδοχή ότι το παιδί έχει τη δική του προσωπικότητα και τις δικές του ανάγκες θα υποστήριζα την επιλογή του μέχρι τέλους.
Το ζήτημα γίνεται λίγο πιο περίπλοκο όταν ένα παιδί έχει εμφανές ταλέντο σε κάτι άλλα δε μπορεί να το αντιληφθεί. Τότε τι κάνει ο γονιός; Θυμάμαι ένα μαθητή μου που ήταν σούπερ ταλέντο στο πιάνο αλλά η διαδικασία εκμάθησης τον κούραζε ασύλληπτα. Ερχόταν με φοβερή διάθεση στο εργαστήριο να ζωγραφίσει, παρότι η δεξιότητα του στη ζωγραφική ήταν μετρίου επιπέδου, μα όταν ερχόταν η ώρα του πιάνου τον έπαιρναν τα κλάματα. Ωστόσο η κλίση του ήταν εκεί. Με λίγη μόλις μελέτη υπήρχε αλματώδης εξέλιξη. Οι δάσκαλοι του ωδείου τον αποκαλούσαν ταλέντο. Εκείνος όμως δεν το έβλεπε. Οι γονείς πίεζαν με αντίστροφα αποτελέσματα ώσπου κάποια στιγμή παραιτήθηκαν. Το παράδειγμα αυτό είχε ευτυχώς αίσιο τέλος. Δυο χρόνια μετά ο μαθητής από μόνος του ζήτησε να επιστρέψει στο πιάνο και μόλις πέρυσι πέτυχε στο μουσικό γυμνάσιο. Θα μπορούσε βεβαία να μην υπήρχε αυτή η εξέλιξη και μία κλίση να πήγαινε χαμένη. Σε κάθε περίπτωση όμως η πίεση θα ήταν καταστροφική.
Ξέρω ότι κάποιοι θα σκέφτεστε «τι λέει τώρα αυτός». Ότι στην πράξη τα πράγματα είναι αλλιώς και πως αν αφήσουμε το παιδί ανεξέλεγκτο μπορεί να παίζει όλη μέρα στο tablet ή να βλέπει τηλεόραση. Τα πράγματα στην πράξη είναι όντως αλλιώς και σε καμία περίπτωση δεν εννοώ να μη δώσουμε εναύσματα και να μην ενθαρρύνουμε δεξιότητες. Αλλά αφού δώσουμε όλες τις ευκαιρίες και τις εναλλακτικές, το παιδί θα πρέπει να αποφασίσει για τον εαυτό του. Πώς να το αποτρέψεις και γιατί στην τελική; Όλες αυτές οι δοκιμές, οι κατακτήσεις και οι αποτυχίες θα το διαμορφώσουν και θα του δείξουν το δρόμο για την ενήλικη ζωή.
Κλείνοντας θέλω να μοιραστώ κάτι που διάβασα σε ένα φυλλάδιο σε πρόσφατο σεμινάριο ψυχολογίας που παρακολούθησα. Η πίεση έχει την ιδιότητα του μπούμερανγκ. Κάποια στιγμή θα σου γυρίσει. Και τότε θα είναι χειρότερα. Τότε θα έχεις απέναντι ένα παιδί που θα ρωτήσει γιατί; Κι αυτό το γιατί θα έχει άπειρες προεκτάσεις. Γιατί με καταπίεσες; Γιατί ήθελες να εκπληρώσω τις δικές σου επιθυμίες; Γιατί δεν ήσουν ειλικρινής με το εαυτό σου και με μένα; Γιατί δε μου εμπιστεύτηκες την επιλογή; Όσο δεν αφήνουμε τα παιδιά να παίρνουν τις δικές τους επιλογές, όσο τα χειραγωγούμε, τόσο πιθανότερο είναι στο μέλλον να ενισχύσουμε έναν καταθλιπτικό ενήλικα. Έναν αναποφάσιστο ενήλικα. Με προβλήματα αυτοπεποίθησης και με τη λογική του μπούμερανγκ που λέγαμε παραπάνω θα γυρίσουν σε μας.
Γράφει ο Χρήστος Κρανιώτης,
Ποιητής, συγγραφέας και υπεύθυνος του εργαστηρίου ζωγραφικής Kristiboni (www.kristiboni.gr)
