«Mια πασχαλίτσα στην αυλή μας!», φώναξαν τα παιδιά και μέχρι να πλησιάσω κοντά τους, εκείνη ήδη κινούνταν με το ροδοκόκκινο χρώμα της και τις μαύρες πιτσιλιές της, από χέρι σε χέρι. Τα παιδικά ακροδάχτυλα με μεγάλη φροντίδα και τρυφερότητα, σαν να κρατούν κάτι πολύτιμο, της επέτρεψαν να κάνει βόλτα. «Κυρία δείτε, φοβάται να έρθει στο δικό μου χέρι», ακούστηκε. Και πράγματι η πασχαλίτσα μας, στο κάθε δαχτυλάκι αντιδρούσε διαφορετικά. Άλλοτε φοβισμένη, άλλοτε κινούνταν γοργά, διστακτικά ή κοντοστεκόταν. Ώσπου με μια αξιοπερίεργη φόρα για το μέγεθός της, άνοιξε τα φτερά της και χάθηκε στο γαλανό ουρανό! Μας έμαθε όμως τόσα πολλά σε αυτό το σύντομο ταξίδι, που τα μοιραστήκαμε έπειτα στην τάξη: το πώς νιώθουμε αλλάζει διαρκώς και εξαρτάται τόσο από το περιβάλλον όσο και από τους ανθρώπους που έχουμε απέναντί μας.
Κάθε μάθηση κρύβει μια συναισθηματική βάση. Η συναισθηματική νοημοσύνη έχει γίνει ζωτικής σημασίας για τον άνθρωπο και η εκπαίδευσή της πλέον ξεκινά από μικρή ηλικία. Η συναισθηματική νοημοσύνη εκπαιδεύει το νου για την έκφραση συναισθημάτων και ωθεί το άτομο να λειτουργεί προσαρμοστικά σε διάφορες καταστάσεις. Τα συναισθήματά μας βοηθούν στο να δημιουργούμε ποιοτικές σχέσεις με τους άλλους. Eίναι βέβαια πολύπλοκα. «Τα συναισθήματα μοιάζουν πολύ με τον καιρό: πότε βρέχει, πότε χιονίζει, πότε έχει λιακάδα. Είναι τόσο ισχυρά και ευμετάβλητα όσο και ο καιρός: όσο βρέχει, το νερό πέφτει ασταμάτητα από τον ουρανό. Μετά η βροχή σταματάει και τα σύννεφα διαλύονται. Κι όπως συμβαίνει και με τον καιρό, συνήθως προκαλούνται προβλήματα όταν μπλοκάρονται. Οι πολλές βροχοπτώσεις προκαλούν πλημμύρα. Η πολλή ηλιοφάνεια ξηρασία» (Mάρσαλ, 2007).
Ας γίνουμε λοιπόν παρατηρητές των συναισθημάτων μας:
Ημερολόγιο συναισθημάτων
Τα συναισθήματα έρχονται και φεύγουν όπως ακριβώς τα σύννεφα στον ουρανό. Μπορούμε λοιπόν να φτιάξουμε ένα «ημερολόγιο συναισθημάτων» και μέσω καιρικών συμβόλων τα παιδιά να σημειώνουν διάφορες συναισθηματικές διαθέσεις που εντοπίζουν μέσα τους κατά τη διάρκεια της ημέρας. Πότε ένοιωσαν «κεραυνό», πότε τα μάτια τους έγιναν «βροχή»; μέσα από ποια δραστηριότητα βρήκαν τον «ήλιο»; Επίσης μπορούν να ζωγραφίζουν το συναίσθημα που νιώθουν. Τι χρώμα μπορεί να έχει η χαρά; Η λύπη; Η ανησυχία; Τα χρώματα σίγουρα βοηθούν στην έκφραση των παιδιών. «Τι όμορφα που είναι τα χρώματα! Θα σου χαρίσω ένα ουράνιο τόξο, να το ρίχνεις πάνω σου όταν κρυώνεις» (Παπαδάκη, Α.)
Κάνουμε πρόβα το συναίσθημα
Παρατηρούμε τους γύρω μας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Πώς είναι η αναπνοή τους όταν είναι αγχωμένοι; πώς είναι η στάση του σώματός τους όταν είναι θυμωμένοι, η φωνή τους, το πρόσωπό τους όταν είναι χαρούμενοι; Παρατηρούμε τον ίδιο μας τον εαυτό. Έπειτα μπορούμε να μιμηθούμε κάποια συναισθήματα. «Φοράμε» λοιπόν ένα συναίσθημα και αυτοσχεδιάζουμε διάφορες σκηνές (π.χ. πάμε μια βόλτα στο μανάβικο της γειτονιάς). Ας δοκιμάσουμε να μιλήσουμε βιαστικά/ θυμωμένα/ ήρεμα. Επίσης μπορούμε να κάνουμε μια «πρόβα» με κάτι που μας συνέβη μέσα στη μέρα (π.χ. αν μαλώσαμε με κάποιο άλλο παιδί). Πώς νοιώσαμε εκείνη τη στιγμή; Πώς αλλιώς θα μπορούσαμε να αντιδράσουμε; Κάποια στιγμή που δεν υπερασπιστήκαμε όπως θα θέλαμε τον εαυτό μας, πώς θα μπορούσαμε να μιλήσουμε ή να δείξουμε την ενόχλησή μας;
Aναπνοή και συναίσθημα
Ο πιο άμεσος τρόπος να συνδεθούμε με το σώμα μας είναι η αναπνοή. Μέσω της αναπνοής σηματοδοτούμε την ύπαρξή μας στον κόσμο και έτσι μπορούμε να «αναγεννιόμαστε» κάθε στιγμή. Αναπνέοντας οξυγονώνουμε και ηρεμούμε το σώμα μας. Μπορούμε να «επέμβουμε» με αυτόν τον τρόπο σε ένα συναίσθημα που μας έχει κατακλύσει και να του δώσουμε χρόνο και χώρο μέσα μας. Ας κάνουμε λοιπόν μια χουφτίτσα τις δυο μας παλάμες κι ας φανταστούμε ότι κρατάμε ένα λουλούδι. Το αγαπημένο μας λουλούδι. Κλείνουμε τα μάτια μας και οραματιζόμαστε τα χρώματά του και την ευωδιά του. Αφήνουμε αυτήν την αίσθηση να μας πλημμυρίσει. Με μια βαθιά εισπνοή κάνουμε πως μυρίζουμε το λουλούδι μας και με μια βαθιά εκπνοή φυσάμε απαλά τα πέταλά του. Μπορούμε να ρωτήσουμε τα παιδιά ποια συναισθήματα πιστεύουν ότι μαραίνουν το λουλούδι μας και ποια το βοηθούν να ανθίσει.
Ο Νίκος Καζαντζάκης είχε πει: «Αν μπορείς, κοίταξε τον φόβο κατάματα και ο φόβος θα φοβηθεί και θα φύγει». Ας κοιτάξουμε κάθε συναίσθημα, ας ακούσουμε τι έχει να μας πει και μετά ας το ζωγραφίσουμε, ας το τραγουδήσουμε, ας το εκφράσουμε να πάρει μορφή, να γίνει τέχνη!
ΓΡΑΦΕΙ:
Φούλη Σγούρου
Νηπιαγωγός, θεατροπαιδαγωγός
*Αναδημοσίευση από το εξαμηνιαίο freepress περιοδικό του ΚΘΒΕ «ΠΡΑΞΗ» (ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ- ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2023)
