Η Γεωργία Βεληβασάκη και ο Κωνσταντίνος Αθυρίδης μας συστήνουν το διαμεσικό επιτελεστικό ποιητικό έργο «Αγέννητες Μνήμες / Mnemes Unborn», που θα λάβει χώρα επί σκηνής τη Δευτέρα 22 και την Τρίτη 23 Νοεμβρίου στο Θέατρο Αυλαία.
Επτά ποιητές, δεκατέσσερα ποιητεχνήματα, δεκατέσσερις διαφορετικές εικονοποιητικές και επιτελεστικές προσεγγίσεις, ζωντανές και κινηματογραφημένες, συνυπάρχουν σε ένα συνολικό δια-καλλιτεχνικό συμμετοχικό poem-art. Πρόκειται για μια σύνθεση «πέρα από τη σελίδα», ένα σχόλιο που διατρέχει την ανθρώπινη υπόσταση στη σύγχρονη πραγματικότητα. Η ανάδυση του ατόμου από το υγρό χώμα στο χωροχρόνο, η αβεβαιότητα, ο έρωτας, η ματαίωση, το «Εγώ» και ο «Άλλος»˙ ο κόσμος και η βία, η αποξένωση, η μοναξιά και τελικά η ζωή ως αναπόληση και όνειρο με φόντο την ελπίδα της αθανασίας, καθώς ο άνθρωπος μεταβαίνει από τον αναλογικό στον ψηφιακό εαυτό. Οι «αγέννητες μνήμες» εκτυλίσσονται στο εδώ-και-τώρα που συμπυκνώνει το αδιανόητο, την ταυτόχρονη παρουσία και απουσία της ύπαρξης.
H Γεωργία Βεληβασάκη υπογράφει το συνολικό concept, αλλά και ένα μεγάλο μέρος της performance και απαντά σε απορίες για το δημιούργημά της!
Πώς ένα μεταπτυχιακό project παίρνει σάρκα και οστά και ρισκάρει να βγει στην σκηνή;
Το έργο ξεκίνησε μεν ως ιδέα στο πλαίσιο του Μεταπτυχιακού «Δημουργική Γραφή», μετά από παρότρυνση του καθηγητή και διευθυντή του Προγράμματος, Τριαντάφυλλου Η. Κωτόπουλου, και με τη συμμετοχή ποιητών που σχετίζονται με αυτό, αλλά εξαρχής σχεδιάστηκε για να παρουσιαστεί στο ευρύ κοινό με τη συνεργασία καλλιτεχνών εκτός του πανεπιστημιακού κύκλου. Μήπως δεν είναι στους στόχους των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων να παράγουν γνώση που θα διαχυθεί στην κοινωνία; Αντίστοιχα, σε ένα Πρόγραμμα που, μεταξύ άλλων, έχει ως διδακτικό αντικείμενο την παραγωγή μη γραπτού λογοτεχνικού λόγου, όπως είναι η performance ποίηση (που χαρακτηρίζεται από προφορικότητα, παραστατικότητα, επιτελεστικότητα), δεν μπορεί να μη συμπεριλαμβάνει την επικοινωνία με το ευρύτερο κοινό.
Όσο για τη σκηνή είναι πάντοτε ένα «ρίσκο». Βγαίνοντας στη σκηνή, μπαίνουμε σε μια κατάσταση επικινδυνότητας. Είναι το ρίσκο που αναλαμβάνει κάθε καλλιτέχνης όταν εκτίθεται μπροστά σε ένα ζωντανό κοινό.
Με ποιες «αγέννητες μνήμες» θα αναμετρηθούμε και πώς πιστεύεις ότι θα βγούμε από αυτή τη διαδικασία;
Το «Αγέννητες Μνήμες» είναι ένα συνολικό δια-καλλιτεχνικό, συμμετοχικό «poem-art», όπως θα το έλεγε ο Γάλλος ποιητής-performer, Julien Blaine, μια ποιητική δημιουργία που υπερβαίνει τη σελίδα. Το έργο είναι ένα σχόλιο πάνω στον σύγχρονο άνθρωπο, καθώς μεταβαίνει από τον αναλογικό στον ψηφιακό εαυτό. Αν όλες μας οι εμπειρίες και οι σκέψεις ψηφιοποιηθούν, κερδίζουμε άραγε την αθανασία; Με την τεχνολογική έκρηξη που συμβαίνει γύρω μας, μιλάμε ήδη για ένα άλμα στην ανθρώπινη εμπειρία της ύπαρξης. Καταργούνται τα όρια μεταξύ φαντασίας και πραγματικότητας. Και μετά; «Μετά φόβου Cyborg και Διανθρώπου», το ερώτημα.
Πως η ποίηση μπορεί να γίνει το μέσο για να οδηγήσουμε την ψυχή μας στην λύτρωση και το νου μας σε μια πνευματική ανάταση;
Θα αναφερθώ πάλι στο όνομα του Julien Blaine, ο οποίος πιστεύει ότι η performance ποίηση θα μπορούσε να αποτελέσει το σημαντικότερο, ίσως, όχημα συνειδησιακής αλλαγής στο σύγχρονο κόσμο. Λέει σε μια συνέντευξη που μου είχε δώσει το 2018: «Όλες οι προσπάθειες για δικαιοσύνη, ελευθερία, αλληλεγγύη, αναγέννηση κ.λπ. απέτυχαν. Για να επανέλθει, να αναβιώσει ή εντέλει να επιτύχει η επανάσταση μένει μόνο μία λύση: η ποίηση». Κι ωστόσο πιστεύει ότι θα πάρει ακόμη έναν αιώνα, αν υποθέσουμε ότι, όπως έχει παρατηρηθεί, τα μεγάλα κινήματα τέχνης χρειάζονται περίπου δύο αιώνες για να εξελιχθούν (αφετηρία της σύγχρονης performance ποίησης θεωρούνται οι Πρωτοπορίες των αρχών του 20ου αιώνα). Η ποίηση είναι τέχνη της συμπύκνωσης. Η performance, τέχνη των μεταιχμίων. Κάτι μαγικό γίνεται εδώ.
Λύτρωση και πνευματική ανάταση βρίσκουμε (στιγμιαία πάντα) ακόμη και παρατηρώντας ένα λουλούδι. Κι όμως η σχέση μας με τον εαυτό μας περνά πάντα μέσα από το «εμείς», την επαφή μας με τον άλλον, με την πολλαπλότητα της ζωής. Και ίσως η ενσώματη, performance ποίηση να μπορούσε πράγματι να λειτουργήσει ως τόπος εναρμόνισης του ατομικού με το συλλογικό, όπως κάποτε η τραγωδία επιδίωξε να συμφιλιώσει τον άνθρωπο με την τυχαιότητα (την ανθρώπινη βούληση με τη μοίρα). Σήμερα το ζητούμενο είναι η διεύρυνση της συνείδησης, με την ελπίδα της (επανα)σύνδεσης του ανθρώπου με τον συνάνθρωπο και τον κόσμο γύρω του.
Ο Κωνσταντίνος Αθυρίδης βάζει την σκηνοθετική σφραγίδα και μοιράζεται τα μυστικά του για τις «Αγέννητες Μήνμες»
Πόσο εύκολο είναι να σκηνοθετεί κανείς ποίηση και μάλιστα σε μια εποχή όπου το θέαμα έμεινε κλειστό για καιρό στο συρτάρι;
Ίσως ακουστεί αντιφατικό, αλλά αν δεν υπήρχε η πανδημία, όπου κάθε θεατρική δραστηριότητα είχε ανασταλεί, ενδεχομένως, να μη μου είχε δοθεί η ευκαιρία να ασχοληθώ σκηνοθετικά με ένα έργο του οποίου ο κεντρικός άξονας είναι η ποίηση. Και τούτο, γιατί ένα μεγάλο μέρος του έργου (οι κινηματογραφημένες εικόνες που προβάλλονται στην παράσταση) ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας μου με τη Γεωργία Βεληβασάκη, σε συνθήκες αποκλεισμού κατά το πρώτο lockdown.
Σίγουρα είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από ό,τι έχω κάνει μέχρι τώρα. Να φανταστούμε ένα έργο όπου το συνολικό κείμενο είναι αποτέλεσμα εφτά ποιητών και όπου έπρεπε να βρεθεί, σκηνοθετικά, ένας συνδετικός ιστός που θα τα ενώσει σε μία παράσταση επί σκηνής.
Τι σε συγκινεί περισσότερο στο project αυτό και πώς το ορίζεις μέσα από τη δική σου σκηνοθετική γλώσσα;
Είναι στη φύση της performance ο χώρος και ο χρόνος να αφορά το εδώ και τώρα. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με πολλές συμβάσεις που επικρατούν σε ένα θεατρικό έργο. Πέραν της απουσίας ενός τυπικού σεναρίου, δεν χρησιμοποιείς π.χ. ένα σκηνικό ή κοστούμια για να υποδείξεις μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο ή τόπο. Επιπλέον, δεν υπάρχουν «ρόλοι», με τη θεατρική έννοια, άρα ούτε περιθώριο για υποκριτική. Η σκηνοθετική μου προσέγγιση σε αυτή την περίπτωση είναι να υπογραμμίσω τη δια-καλλιτεχνική φύση του έργου, αντιμετωπίζοντας τον κάθε έναν καλλιτέχνη επί σκηνής ως συνδημιουργό και ζητώντας του να εκφραστεί μέσα από αυτό το ιδιότυπο «εδώ και τώρα» που προαναφέραμε. Έτσι, το σκηνικό το φτιάχνουν οι σωματικές, εικαστικές και μουσικές δράσεις που συμβαίνουν επί σκηνής, πάντα με άξονα τον ποιητικό λόγο, και που έχουν έντονο το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού. Ο ζωγράφος θα επιλέξει το θέμα του, οι performers δεν θα υποδυθούν κανένα ρόλο, οι μουσικοί δεν θα αποδώσουν μια γραμμένη παρτιτούρα. Παρόλα αυτά, μέσα από μια γενική κατεύθυνση, αυτή η σύμπραξη θα αποπειραθεί να λειτουργήσει ως ένα όλον με νόημα και σημασία.
Πώς συνδέεται το μουσικό στοιχείο με τα ποιητικά κείμενα και την ευρύτερη performance;
Οι περισσότεροι από εμάς, που ζήσαμε τον 20ο αιώνα, γνωρίσαμε την ποίηση κυρίως από το γραπτό βιβλίο. Όμως δεν ήταν πάντα έτσι. Η ποίηση, ξεκινώντας από την αρχαία Ελλάδα και τον Όμηρο, ήταν άρρηκτα δεμένη με τη συνοδεία της μουσικής και την προφορικότητα. Μια βασική επιδίωξη του «Αγέννητες Μνήμες» είναι να αποπειραθούμε να επανασυνδέσουμε την ποίηση με τη μουσική, την προφορικότητά της, το ζωντανό κοινό. Και η μουσική σίγουρα παίζει ένα μεγάλο ρόλο. Μπορεί να υπογραμμίσει, να αναδείξει, να συνομιλήσει, να εκφράσει, να αντικρούσει, να συνθέσει, μαζί με τον ποιητικό λόγο και την εικόνα, ένα νόημα που να αφορά όλους και ενδεχομένως να το κάνει πιο οικείο, χωρίς η ποίηση να χάνει την αμφισημία της και την πυκνότητά της.
Συντελεστές:
Γεωργία Βεληβασάκη / Concept
Κωνσταντίνος Αθυρίδης / Σκηνοθεσία
Γιάννης Μήτρου / Εικαστική επιμέλεια
Ιωάννα Τιμοθεάδου / Κοστούμια
Ποίηση:
Γεωργία Βεληβασάκη
Ζαχαρίας Κατσακός
Τριαντάφυλλος Η. Κωτόπουλος
Δημήτρης Π. Νάσκος
Γιώργος Παναγιωτίδης
Κική Σαραντέα
Αντώνης Δ. Σκιαθάς
Επί σκηνής:
Γεωργία Βεληβασάκη / Performer
Vanessa Barré / Performer
Σεμπάστιαν Τσιφής / Performer
Ανδρέας Ζιάκας / Κιθάρα
Μαρία Ανισέγκου / Τσέλο
Κώστας Μαγγίνας / Κιθάρα, loops, fx, samples
Χρήστος Αλαβέρας / Εικαστική δράση
Ιωάννα Σκαντζέλη / Installation
Γιάννης Μαυρίδης / Επεξεργασία ήχου
Μαρία Παντέχου / Τεχνικός ήχου
Λεωνίδας Μπεϊλής / Τεχνικός προβολών
Κυριάκος Αλεξιάδης / Τεχνικός θεάτρου
Βούλα Σιδερίδου / Video mastering
Vanessa Barré / Αγγλική απόδοση
Ελευθερία Γαζέτη / Επιμέλεια Αγγλικής απόδοσης
Σπύρος Τσιλιγκιρίδης, Grafic Box / Graphic design
Χρήστος Αλαβέρας, Ελένη Κοπασάκη / Light painting-Φωτογραφία αφίσας
Με την υποστήριξη και την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, καθώς και του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.
Είσοδος: 10 ευρώ
Άνεργοι, φοιτητές, ηθοποιοί, ΑΜΕΑ: 5 ευρώ
Προπώληση εισιτηρίων: ταμείο θεάτρου & viva.gr https://www.viva.gr/tickets/theater/mnemes-unborn/
Κρατήσεις θέατρο Αυλαία: 2310230013, Τσιμισκή 136
VIDEO TEASER: https://www.youtube.com/watch?v=jWy4hb-9O_w
Συνεντεύξεις στην Ελένη Σκάρπου
