Φωτογραφία από την παράσταση “Το περίσσιο παιδί”
Μία φορά κι έναν καιρό, ένα πρόγραμμα Διεκπεραίωσης εντοπίζει στα σκουπίδια ένα μωρό. Και αποφασίζει – ενάντια στους κανόνες της γεμάτης «ευμάρεια» και τεχνητή νοημοσύνη πόλης – να σώσει αυτό το «Περίσσιο Παιδί». Μέσα από την ομώνυμη παράστασή του, ο συγγραφέας Θανάσης Τριαρίδης αναγκάζει το κοινό να στρέψει το βλέμμα στα εγκαταλελειμμένα παιδιά του κόσμου και να το εισάγει σε μία πραγματικότητα που ίσως βρίσκεται πιο κοντά μας απ’ ότι νομίζουμε…
Η παράσταση «Το περίσσιο παιδί» αποτελεί τη θεατρική διασκευή του ομώνυμου βιβλίου σας από τη νεοσύστατη ομάδα Ich Bebe. Για ποιους λόγους επιλέξατε να μεταφέρετε επί σκηνής το συγκεκριμένο κείμενο;
Η ιστορία του «Περίσσιου Παιδιού» ξεκινάει για μένα από τα ταξίδια μου στην Αφρική – ταξίδεψα στην Αφρική αρκετές φορές το 2016 και το 2017 στο πλαίσιο της διαδικασίας της διακρατικής υιοθεσίας: μαζί με την γυναίκα μου υιοθετήσαμε την κόρη μας, την Αργκάνε, ένα κορίτσι από τα εγκαταλελειμμένα παιδιά της Αιθιοπίας. Έτσι βρεθήκαμε στην καρδιά ενός άλλου κόσμου αφάνταστης φτώχειας και εξαθλίωσης: στην Αιθιοπία οι άνθρωποι έχουν κατά κεφαλήν εισόδημα ένα δολάριο την ημέρα (400 δολάρια τον χρόνο – το αντίστοιχο της Ελλάδας είναι 20.000), τα εγκαταλελειμμένα παιδιά ξεπερνούν τα 6.000.000, το AIDS ενδέχεται να φτάνει το 40% του ενεργού σεξουαλικά πληθυσμού. Ωστόσο η κύρια αιτία θανάτου στην Αντίς Αμπέμπα (και σε όλη την Υποσαχάρια Αφρική) είναι η δυσεντερία καθώς δεν υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης στο τρεχούμενο νερό. Και όλα αυτά σε μια πανέμορφη ιστορική χώρα που δυστυχώς μαστίζεται από τον υπερπληθυσμό: Τα 10 εκατομμύρια του πληθυσμού της το 1973 σήμερα έχουν γίνει 108 εκατομμύρια – και το 2050 όλα δείχνουν πως θα έχουν ξεπεράσει τα 220 εκατομμύρια. Αυτή η στατιστική καμπύλη συνδυασμένη με την ακραία φτώχεια και ανέχεια είναι από μόνη της ένας αδιανόητος πόλεμος.
Μέσα από ένα παραβολικό παραμύθι, θίγετε το ιδιαίτερα ευαίσθητο ζήτημα των ανεπιθύμητων νεογέννητων και εγκαταλελειμμένων παιδιών. Ποια ήταν η πηγή έμπνευσής σας για την επιλογή του θέματος αυτού;
Τα εκατομμύρια των εγκαταλελειμμένων παιδιών της Αφρικής: στην Αιθιοπία, στην Νιγηρία, στην Κένυα, στην Ουγκάντα, στο Κονγκό, σε ολόκληρη την Υποσαχάρια Αφρική. Δεν έχουμε ακριβή στοιχεία για τον αριθμό αυτών των παιδιών – ωστόσο μόνο σε επίπεδο Αφρικής πρέπει να ξεπερνούν τα 20 εκατομμύρια, δηλαδή δυο φορές τον πληθυσμό της Ελλάδας. Τι συμβαίνει με τα παιδιά αυτά: στην συντριπτική τους προκύπτουν από ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες – κι όπως ίσως ξέρετε, στις εξαθλιωμένες οικονομικά χώρες η πορνεία όλων των ειδών αποτελεί για τις περισσότερες γυναίκες έναν βασικό δρόμο επιβίωσης. Η νοσοκομειακή έκτρωση έχει δυσβάσταχτο κόστος και οι πρακτικές μέθοδοι ηθελημένης αποβολής μπορούν να καταστρέψουν το αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας. Έτσι ως ασφαλέστερος δρόμος της απελπισίας μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης επιλέγεται η γέννα και η άμεση εγκατάλειψη του μωρού. Τα ανεπιθύμητα νεογέννητα εγκαταλείπονται λίγες ώρες μετά τη γέννησή τους είτε σε μια ερημική περιοχή, οπότε και πεθαίνουν αβοήθητα σε λίγες ώρες, είτε σε κάποια κατοικημένη περιοχή, οπότε και στοιβάζονται σε άθλια ορφανοτροφεία. Από αυτά περίπου τα μισά θα πεθάνουν από δυσεντερία τους πρώτους μήνες της ζωής τους, και τα υπόλοιπα απλώς σωρεύονται σε αδιανόητα άθλιες συνθήκες ζωής μέχρι να γίνουν έξι ή οχτώ χρονών οπότε και θα βγουν στους δρόμους για να ανακυκλώσουν την απελπισία που τα έφερε στον κόσμο. Αυτά είναι τα περίσσια παιδιά του κόσμου μας. Και βέβαια δεν υπάρχουν μόνον στην Αφρική.
Ποιες είναι οι εντονότερες αναμνήσεις από την περίοδο της παραμονής σας στην Αφρική;
Σκέφτηκα πολλές φορές αν έχω το δικαίωμα να μεταφέρω τις εικόνες που είδαμε – καθώς τις έζησα εκ του ασφαλούς, υπό το καθεστώς της απόλυτης προστασίας του λευκού δυτικού ταξιδιώτη. Εντέλει κατέληξα πως ήταν θεμιτό να το κάνω, όπως ήταν θεμιτό και να δημοσιοποιήσω την ιστορία της Αργκάνε, προκειμένου να ευαισθητοποιηθεί κάπως η ελληνική κοινή γνώμη στο θέμα των διακρατικών υιοθεσιών από την Υποσαχάρια Αφρική (γιατί ό,τι ισχύει στην Αιθιοπία ισχύει εν πολλοίς για όλη την Υποσαχάρια Αφρική). Έχω επιλέξει λοιπόν, να μεταφέρω μονάχα τρεις εικόνες – αν πω περισσότερες ενδέχεται να τις συνηθίσετε, άρα να αυτοακυρωθούν. Η πρώτη εικόνα: στην Αντίς Αμπέμπα υπήρξαν αρκετές φορές που η ρόδα του αυτοκινήτου μας πέρασε ξυστά από παιδιά (από κεφάλια παιδιών, από σώματα παιδιών, από χέρια και από πόδια παιδιών) που κείτονταν στον δρόμο. Περνούσαμε και, κυριολεκτικά κοκαλωμένος στην θέση του συνοδηγού, περίμενα να ακούσω πίσω μου ουρλιαχτά. Η δεύτερη εικόνα: μιαν ημέρα είδα με τα μάτια μου έναν χώρο (θα ήθελα να τον πω “αίθουσα” – αλλά δεν είμαι σίγουρος αν θα το περιέγραφα σωστά) όπου δεκάδες νεογέννητα βρέφη βρίσκονταν μέσα σε άδεια κουτιά από παπούτσια. Προσπαθήστε να το καταλάβετε: μιλούμε για κουτιά από παπούτσια. Και το ακόμη πιο εξωφρενικό για την δική μας λογική: εκείνα τα μωρά ήταν πολύ τυχερά που βρισκόντουσαν μέσα στα κουτιά των παπουτσιών διότι έτσι ήταν από τα πολύ λίγα που είχαν πιθανότητες να υιοθετηθούν. Η τρίτη εικόνα αφορά την Αργκάνε: το κορίτσι αυτό πλύθηκε για πρώτη φορά στην ζωή του 10 μηνών, όταν ολοκληρώθηκε το τρίτο και οριστικό δικαστήριο και την πήραμε, ως κόρη μας πλέον, μαζί μας στο ξενοδοχείο. Τα συγκάματα της στην περιοχή των γεννητικών οργάνων της έφταναν μέχρι τα γόνατα – χρειάστηκαν δύο μήνες με αντιβιοτική αλοιφή για να θεραπευτούν. Και αυτό συμβαίνει διότι τα ορφανοτροφεία της Αντίς δεν μπορούν να υποστηρίξουν το πλύσιμο των παιδιών. Τώρα, με τις εικόνες αυτές στο μυαλό σας, σκεφτείτε πως τα τελευταία δεκατέσσερα χρόνια έχουν υιοθετηθεί, σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου 50.000 παιδιά από την Αιθιοπία. Προσπαθήστε, λοιπόν, να φανταστείτε την μοίρα των πολλών εκατομμυρίων εγκαταλελειμμένων παιδιών που δεν υιοθετήθηκαν και δεν θα υιοθετηθούν ποτέ.
Η επιστημονική φαντασία αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη μεταφορά για τον παραλληλισμό των νοημάτων του κειμένου με το σήμερα. Πόσο πολύ θεωρείτε ότι έχει εισχωρήσει η τεχνολογία στη ζωή μας και με τι κόστος;
Στο «Περίσσιο Παιδί» μάλλον έχουμε μια προσπάθεια να αποτυπωθεί με μια εκφραστική μεταφορά αυτός το αδιανόητος πόλεμος που περιγράφτηκε παραπάνω. Μοιάζει με «τεχνολογικό» (cuber) παραμύθι ή με παραβολή – ωστόσο είναι η πιο σημαντική ιστορία της ζωής μου. Το Ασήμαντο Προγραμματάκι που πασχίζει να κατανοήσει ως παιδί του ένα πλαστικό μωρό είμαι εγώ. Ή καλύτερα αυτό που θα ήθελα να είμαι εγώ. Για μένα, για την δική μου οπτική, ό,τι γράφεται στις λίγες σελίδες αυτής της αφήγησης είναι το κεντρικό διακύβευμα του πολιτισμού της Δύσης. Και το κέντρο της παροντικής μας ιστορίας μέσα στη μεγάλη Ιστορία.
Πέρα από τη λογοτεχνία, έχετε ασχοληθεί και με μία πληθώρα διαφορετικών ειδών γραφής, όπως την ποίηση, το παραμύθι ή το δοκίμιο. Ξεχωρίζετε κάποιο από όλα αυτά;
Όχι. Για μένα είναι όλα ψηφίδες της ίδια, προγραμματικά αποτυχημένης αφήγησης.
Ως ενεργός ακτιβιστής από την αρχή της συγγραφικής σας πορείας, έχετε διαπιστώσει ένα έλλειμμα ελπίδας ή αλληλεγγύης από τους γύρω σας;
Συγγνώμη που θα σας το χαλάσω, αλλά υπήρξα «ακτιβιστής» εκ του ασφαλούς. Ως εκ τούτου δεν νομίζω πως έχω το δικαίωμα εγώ να μιλάω για έλλειμα ελπίδας ή αλληλεγγύης.
Έχετε γεννηθεί και ζείτε στη Θεσσαλονίκη. Τι ιδιαίτερο πιστεύετε ότι έχει να πει «Το Περίσσιο Παιδί» στο κοινό της πόλης σας;
Δεν χρειάζεται να ψάξουμε καμία ιδιαιτερότητα. Νομίζω πως αρκεί να σκεφτεί κανείς πως η Θεσσαλονίκη απέχει πια μόλις τεσσερσήμισι ώρες από την Αντίς Αμπέμπα. Αν το σκεφτεί κανείς προσωπικά αυτό μπορεί να πιάσει την άκρη ενός νήματος.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ «ΤΟ ΠΕΡΙΣΣΙΟ ΠΑΙΔΙ»
Κείμενο: Θανάσης Τριαρίδης
Επιμέλεια Κίνησης: Πασχαλιά Ακριτίδου
Πρωτότυπη Μουσική: Χρήστος Διαμαντής
Επιμέλεια Ήχου: Βασίλης Φαλάρας
Ενδυματολογία: Μαρία Κοντοδήμα
Βίντεο-Φωτογραφίες: Ίριδα Κατσούλα
Αφίσα: Νικόδημος Τριαρίδης
Παίζουν: Γιάννης Βερβενιώτης, Χριστίνα Παπατριανταφύλλου, Αντιγόνη Σταυροπούλου
Μετά από κάθε παράσταση, ακολουθεί συζήτηση με τον συγγραφέα Θανάση Τριαρίδη, για την εμπειρία της Αφρικής και το μέλλον των αποκλεισμένων πληθυσμών της Αφρικανικής Ηπείρου.
Πληροφορίες
https://www.avlaiatheater.gr/
Θέατρο Αυλαία (Πλατεία ΧΑΝΘ / Τσιμισκή), Τηλέφωνο: 2310 230013
Παραστάσεις: 20-21 Ιανουαρίου και 16-17 Φεβρουαρίου 2020
Ημέρες & ώρες παραστάσεων: Δευτέρα, Τρίτη, στις 21.00 και Κυριακή στις 20.00
Συνέντευξη στη Λία Κατσανά
