Έχοντας πάνω από 30 χρόνια εμπειρίας ως διασώστης, επιστημονικός συνεργάτης και εκπαιδευτής, ο Νικόλαος Γκούρτσας αποτελεί έναν από τους πιο καταρτισμένους επαγγελματίες στον χώρο των Πρώτων Βοηθειών. Σήμερα, μας συστήνεται με την ιδιότητα του συγγραφέα, και μιλά στο praximag.gr για το νέο του βιβλίο με τίτλο «Πρώτες Βοήθειες και Ειδικές Καταστάσεις». Μέσα από τις 400 και πλέον σελίδες του βιβλίου, ο κ. Γκούρτσας στοχεύει να προσφέρει στους αναγνώστες τις απαραίτητες γνώσεις γύρω από τις Πρώτες Βοήθειες, οι οποίες μπορούν να αποδειχθούν όχι μόνο ωφέλιμες σε επείγουσες καταστάσεις, αλλά ακόμη και σωτήριες για την ανθρώπινη ζωή.
Πρόκειται για το τέταρτο βιβλίο σας που πραγματεύεται το ζήτημα των Πρώτων Βοηθειών. Ποιες εξελίξεις του χώρου οδήγησαν στη συγγραφή του νέου σας βιβλίου;
H γνώση στον χώρο της ιατρικής αυξάνεται τα τελευταία χρόνια με εντυπωσιακή ταχύτητα. Νέες έρευνες πραγματοποιούνται και νέα δεδομένα έρχονται στο προσκήνιο σηματοδοτώντας αλλαγές ή προσαρμογές στην ήδη υπάρχουσα γνώση. Στόχος του τέταρτου βιβλίου μου είναι να ενημερώσει τόσο τους επαγγελματίες υγείας όσο και τους απλούς πολίτες σχετικά με τα νέα δεδομένα, τα νέα πρωτόκολλα όπως αυτά προκύπτουν μέσα από την σύγχρονη ιατρική έρευνα καθώς και την έγκυρη ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία.
Πώς ξεκίνησε το ενδιαφέρον σας για τον χώρο της παροχής Πρώτων Βοηθειών;
Ξεκίνησε πριν 30 χρόνια όταν άρχισα να εργάζομαι στο ΕΚΑΒ Θεσσαλονίκης ως επαγγελματίας διασώστης. Παράλληλα ασχολήθηκα και με την εκπαίδευση απλών πολιτών σε θέματα Πρώτων Βοηθειών. Το να μεταδίδω βασικές αλλά συνάμα πολύτιμες γνώσεις και δεξιότητες που μπορούν σε κάποιες επείγουσες καταστάσεις να κάνουν τη διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου ήταν κάτι που μου άρεσε από την πρώτη στιγμή. Μέσα από αυτή την ενασχόληση βέβαια διαπίστωσα ότι υπήρχε ένα μεγάλο έλλειμμα στην εκπαίδευση τόσο των απλών πολιτών όσο και των επαγγελματιών υγείας πάνω σε αυτό το τόσο σημαντικό θέμα. Αστικοί μύθοι και λανθάνουσα γνώση τα οποία χωρίς να έχουν κανένα επιστημονικό υπόβαθρο συνέχιζαν να διαδίδονται δημιουργώντας σύγχυση γύρω από τις Πρώτες Βοήθειες. Αυτός ήταν κυρίως και ο λόγος που ξεκίνησα την συγγραφή των βιβλίων μου σε μια προσπάθεια να ξεκαθαρίσω αυτό το θολό τοπίο βασιζόμενος πάνω σε επίκαιρα επιστημονικά δεδομένα.
Πώς έχεις γίνει δεκτό το βιβλίο από την φοιτητική κοινότητα;
Η αποδοχή όχι μόνο του τελευταίου αλλά και όλων των βιβλίων μου από τους φοιτητές ήταν πολύ ικανοποιητική. Θεωρώ ότι η βασική αιτία είναι ο τρόπος γραφής μου επειδή χρησιμοποιώ μία γλώσσα απλή και άμεση που επιτρέπει στον αναγνώστη να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί ακόμη και δύσκολες ιατρικές έννοιες χωρίς να χρειάζεται να είναι ειδικός.
Κατά πόσο είναι εύκολο να διδαχθούν οι Πρώτες Βοήθειες από ένα βιβλίο;
Σίγουρα κάποιες δεξιότητες πρέπει να διδάσκονται σε πρακτικό επίπεδο. Δεν μπορείς για παράδειγμα να μάθεις καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση χωρίς να κάνεις πρακτική εξάσκηση πάνω σε ένα ειδικό πρόπλασμα ή πώς γίνεται ο έλεγχος μιας αιμορραγίας και η επίδεση ενός τραύματος βλέποντας μόνο φωτογραφίες. Από την άλλη μεριά, όμως, διαβάζοντας ένα βιβλίο Πρώτων Βοηθειών μπορείς να μάθεις πολλά άλλα πράγματα που δεν απαιτούν πρακτική εξάσκηση, όπως το πώς να αναγνωρίσεις τα συμπτώματα ενός εμφράγματος και να αναζητήσεις άμεσα την κατάλληλη ιατρική βοήθεια ή ποιες είναι οι σωστές ενέργειες στην αντιμετώπιση μιας επιληπτικής κρίσης και ποια λάθη θα πρέπει να αποφεύγονται.
Πιστεύετε ότι οι Πρώτες Βοήθειες θα έπρεπε να περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα σχολικής εκπαίδευσης;
Οπωσδήποτε και μάλιστα από τις μικρές ηλικίες. Δίνουμε στα παιδιά ένα σωρό γνώσεις αλλά σε αυτόν τον τομέα υστερούμε πολύ. Δυστυχώς, στην κατεύθυνση αυτή δεν έχει γίνει κάποιο σημαντικό βήμα τα τελευταία χρόνια. Έγκειται μόνο στον αν ο διευθυντής της σχολικής μονάδας είναι ευαισθητοποιημένος και οργανώσει κάποιο project για τα παιδιά. Αντιθέτως, θα έπρεπε να γίνει κάτι θεσμικά και όχι αποσπασματικά. Προσωπικά έχω πάει μέχρι και σε νηπιαγωγεία που με έχουν καλέσει οι διευθυντές τους. Έχω δεχθεί απίστευτες ερωτήσεις από πεντάχρονα…. Τα παιδιά είναι σφουγγάρια και την γνώση που θα πάρουν, την πολύτιμη αυτή γνώση θα την μεταφέρουν μαζί τους για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Ποια είναι η πιο συχνή μορφή έκτακτης ανάγκης που προκύπτει στο σπίτι;
Το πιο σύνηθες είναι οι αιμορραγίες που προκαλούνται είτε από αιχμηρά αντικείμενα είτε από κάποια πτώση (κυρίως ηλικιωμένων ατόμων). Χρειάζεται ψυχραιμία στην αντιμετώπιση η οποία περιλαμβάνει την άσκηση άμεσης πίεσης στο σημείο που αιμορραγεί με αποστειρωμένες γάζες. Αν δεν υπάρχουν αποστειρωμένες γάζες με ένα καθαρό κομμάτι ύφασμα, για παράδειγμα μία πετσέτα η οποία είναι πολύ εύκολο να βρεθεί στο οικιακό περιβάλλον. Γι’ αυτό θα πρέπει στο σπίτι αλλά και σε χώρους εργασίας ή άθλησης να υπάρχει ένα οργανωμένο κουτί Πρώτων Βοηθειών με υλικά τα οποία τη δεδομένη στιγμή θα μας δώσουν τη δυνατότητα να παράσχουμε αποτελεσματικά βοήθεια, έως ότου ο πάσχοντας λάβει την κατάλληλη ιατρική φροντίδα.
Πώς μπορεί κάποιος ενδιαφερόμενος στην Θεσσαλονίκη να αποκτήσει μία βασική εκπαίδευση στις Πρώτες Βοήθειες;
Υπάρχουν αρκετοί φορείς που υλοποιούν προγράμματα Πρώτων Βοηθειών στη Θεσσαλονίκη τους οποίους μπορεί εύκολα κάποιος να βρει στο διαδίκτυο. Απλά θα πρέπει ο κόσμος να είναι προσεκτικός στην επιλογή, καθώς στο χώρο αυτό κινούνται και πολλοί «αλεξιπτωτιστές» οι οποίοι ούτε τη γνώση ούτε την επάρκεια και την πιστοποίηση διαθέτουν για την πραγματοποίηση σεμιναρίων πρώτων βοηθειών. Να ελέγξουν λοιπόν ποιος είναι ο φορέας πιστοποίησης του εκάστοτε προγράμματος. Είναι ένας αναγνωρισμένος επιστημονικός – εκπαιδευτικός φορέας ή κάποιος που έχει «βαφτιστεί» από μόνος του ως ειδικός σε θέματα εκπαίδευσης Πρώτων Βοηθειών.
Τέλος, εκτός από την εμπειρία σας ως καθηγητής, έχετε εργαστεί πολλά χρόνια ως διασώστης. Υπάρχει κάποιο περιστατικό που θυμάστε ιδιαίτερα έντονα;
Ένα περιστατικό που δεν θα ξεχάσω ποτέ ήταν ένα δίχρονο αγοράκι που έχασε τη ζωή του σ’ ένα τροχαίο δυστύχημα επειδή οι γονείς του δεν το είχαν ασφαλισμένο στο ειδικό καθισματάκι. Γονείς οι οποίοι καθόταν στα μπροστινά καθίσματα και επειδή φορούσαν ζώνη ασφαλείας δεν είχαν πάθει τίποτε απολύτως… Εικόνες αρχαίας τραγωδίας, εικόνες που δεν φεύγουν ποτέ από το μυαλό… Δυστυχώς, τα τροχαία δυστυχήματα αποτελούν μία μάστιγα για την χώρα μας η οποία πραγματικά ξεκληρίζεται κάθε μέρα στους δρόμους.
*Το βιβλίο «Πρώτες Βοήθειες και Ειδικές Καταστάσεις» του Νικόλαου Γκούρτσα κυκλοφορεί σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Δίσιγμα
Συνέντευξη στη Λία Κατσανά
