Σινεμά το διαφορετικόν

Κυνόδοντας

Τι άλλο μπορεί να είναι το σινεμά από ένα σύνολο ιστοριών. Ιστοριών που μιλάνε για διαφορετικούς ανθρώπους, οικογένειες, αγάπες, κόσμους. Κάποιες ταινίες είναι μοναδικές, γιατί το όραμα του σκηνοθέτη, το στυλ, τα σκηνικά και τα κοστούμια, αλλά και ο τρόπος που δομήθηκε η αφήγηση (μοντάζ) ήταν αρκετά πρωτότυπα για τα μέτρα της εποχής τους -και κάποιες παραμένουν έτσι μέχρι και σήμερα.

Boy meets girl

…και ερωτεύονται. Από την εποχή του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, ίσως και πιο παλιά, οι ιστορίες αγάπης συγκινούν τους ανθρώπους. Πόσο μάλλον, όταν η ρομαντική ιστορία δοκιμάζεται από ανυπέρβλητα εμπόδια που τίθενται ως πρόκληση για το ερωτευμένο ζευγάρι. Κάτι τέτοιο συμβαίνει φυσικά στο West Side Story, μιούζικαλ που προσαρμόζει στα 60s το διαχρονικά δημοφιλές σαιξπηρικό δράμα. Στο Loving η αγάπη μεταξύ ενός λευκού και μιας Αφροαμερικάνας δοκιμάζεται από τις κοινωνικές προκαταλήψεις και τη μισαλλοδοξία των ανθρώπων αλλά δεν το βάζει κάτω. Στην Αόρατη Κλωστή πάλι η αγάπη δοκιμάζεται εκ των έσω, καθώς χτίζεται ξεπερνώντας διαφορετικές αντιλήψεις αλλά και κόσμους που χωρίζουν τους ανθρώπους. Μια διαφορετική, παράδοξη αγάπη βλέπουμε στο Πνεύμα του Νερού ανάμεσα σ’ ένα περίεργο πλάσμα και μια καθαρίστρια, σε ένα ψυχροπολεμικό εργαστήριο ύψιστης ασφαλείας. Τη διαφορετική. μεταμοντέρνα αντίληψη των φύλων για τις σχέσεις παρουσιάζει το 500 μέρες με τη Σάμερ, όταν ένα αγόρι που αγαπάει μια κοπέλα ζει τη σχέση τους στο παρόν, ακόμα κι όταν αυτή έχει τελειώσει.

Family affairs

Κι αν για τη λίστα με τις διαφορετικές αγάπες ουκ έστιν αριθμός, η πρόκληση είναι μεγαλύτερη όταν γνωρίζεις μια διαφορετική οικογένεια. Μια τέτοια -παράδοξη- περίπτωση είναι η οικογένεια του Κυνόδοντα που ζει αποκλεισμένη από τους υπόλοιπους ανθρώπους μακριά από το αστικό περιβάλλον, σε μια εξοχική κατοικία. Πολλές φορές το διαφορετικό έχει να κάνει απλά με την έννοια της ίδιας της κοινωνικής, ταξικής ή φυλετικής διαφορετικότητας. Τέτοιες περιπτώσεις είναι το Crazy Rich Asians, το Θεέ μου τι σου κάναμε! ή το Τρέξε, όπου οι γονείς προσπαθούν να επιβιώσουν καθώς αισθάνονται ότι οι επιλογές των παιδιών τους κλονίζουν τα εμπειρικά διαμορφωμένα στερεότυπα τους.

Ένας άλλος κόσμος

Τι γίνεται όμως αν εισχωρήσουμε, χωρίς να το θέλουμε, σε έναν διαφορετικό κόσμο; Ακριβώς όπως έκανε η Τζούντι Γκάρλαντ, όταν ένας τυφώνας τη μετέφερε από το επαρχιακό Κάνσας στη χώρα του Μάγου του Οζ. Ένας διαφορετικός κόσμος μπορεί να μοιάζει σαν παραμύθι, όπως στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Ή να είναι η απόλυτη sci-fi ιστορία σαν τον Πόλεμο των Άστρων του Τζορτζ Λούκας. Πολλές φορές βέβαια αρκεί να κατανοήσουμε, ότι ο ίδιος ο κόσμος που ζούμε κρύβει πολλές διαφορετικές ιστορίες σε κάθε γωνιά του, όπως συμβαίνει στη Βαβέλ του Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιαρίτου. Ή ακόμα μπορεί να περιέχει απλά διαφορετικές σκέψεις και επιθυμίες, όπως γίνεται στο υποδόρια ρομαντικό Χαμένοι στη Μετάφραση της Σοφία Κόπολα.

Σινεμά: ένα σύμπαν από διαφορετικές εμπειρίες

Γυρισμένο στο μεταίχμιο μεταξύ βωβού και ομιλούντος σινεμά, το φιλμ Φώτα της πόλης καταφέρνει να συγκινεί τους θεατές μέχρι και σήμερα, αποτελώντας ένα εξαιρετικό δείγμα παντομίμας ή πιο σωστά βωβής ταινίας. Πρωτοπόρος και ανήσυχος, ο Γουόλτ Ντίσνει σύστησε στους θεατές με τη Χιονάτη και τους επτά Νάνους ένα διαφορετικό είδος ταινιών που εξακολουθεί να συγκινεί μικρούς και μεγάλους έως και τις μέρες μας. Πρωτοπόρος υπήρξε και ο Όρσον Γουέλς με τον Πολίτη Κέιν. Απογοητευτική σε ότι αφορά την εμπορική της απήχηση, παραμένει ωστόσο διαχρονικά ένα αριστοτεχνικό μάθημα κινηματογράφου που σπούδασε γενιές και γενιές. Γυρισμένα στα στούντιο της Τσινετσιτά με βασικό πρωταγωνιστή τον μυστηριώδη άνθρωπο χωρίς όνομα, τα σπαγγέτι γουέστερν του Σέρτζιο Λεόνε, όπως ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος, αποτέλεσαν μια διαφορετική ματιά στο είδος τους. Προφητικός ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ προέβλεψε το μέλλον της τεχνολογίας (μεταξύ αυτών και του… I-pad) πριν από 50 περίπου χρόνια στην ταινία του Οδύσσεια του Διαστήματος. Βγαλμένο μέσα από τους μύχιους πόθους του ασυνείδητου, σουρεαλιστικό και παραισθητικό το Mullholland Drive του Ντέιβιντ Λιντς αποτελεί μια μοναδική και διαφορετική κινηματογραφική εμπειρία για τους θεατές, μια πραγματική κατάδυση στα ενδότερα της ανθρώπινης ψυχής. Οι διαφορετικοί κόσμοι του σινεμά φυσικά δε τελειώνουν εδώ. Ίσως και να μην τελειώσουν ποτέ. Όσο θα υπάρχει ζωή και διαφορετικές ιστορίες, θα υπάρχει σινεμά και ταινίες που θα αναδεικνύουν τις διαφορετικές πτυχές της ανθρώπινης φύσης.

Γράφει ο Γιάννης Γκροσδάνης